Vai trò chiến lược của kế toán trong doanh nghiệp: Không chỉ là người ghi sổ

Trong mọi doanh nghiệp, kế toán không còn chỉ đóng vai trò “ghi chép” nữa mà đã trở thành một nhân tố quan trọng trong chiến lược phát triển và điều hành. Vai trò chiến lược của kế toán đã thay đổi mạnh mẽ cùng với sự biến đổi của môi trường kinh doanh, chính sách thuế và công nghệ. Nếu chủ doanh nghiệp chỉ nhìn kế toán như người làm báo cáo thuế thì đã tự cắt đi một phần sức mạnh của bản thân trong việc hoạch định tài chính và điều hành hiệu quả.

Kế toán chiến lược: Cốt lõi trong quản trị tài chính doanh nghiệp

Kế toán chiến lược là người giúp bạn hiểu rõ dòng tiền, chi phí, lợi nhuận và những dự báo tài chính thiết yếu cho việc ra quyết định. Trong doanh nghiệp vừa và nhỏ, một kế toán chiến lược giỏi còn giúp bạn nhìn trước rủi ro, đánh giá điểm hòa vốn và biết lúc nào nên thúc đẩy đầu tư hoặc co lại quy mô.

Theo Báo cáo của PwC Vietnam 2023, 78% doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính trong 3 năm đầu tiên vì thiếu chuyên viên kế toán có tư duy chiến lược.

Vai trò chiến lược của kế toán trong quản trị chi phí và lợi nhuận

Một trong những chức năng chính của kế toán chiến lược là góp phần xây dựng mô hình chi phí tối ưu. Không chỉ là tính toán giá thành, kế toán còn có thể đề xuất giải pháp cắt giảm chi phí cố định, khuyến nghị mô hình outsource hoặc đánh giá lại nhà cung cấp.

Vai trò của kế toán chiến lược không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát chi phí, mà còn giúp doanh nghiệp định hình lại cấu trúc tài chính, xác định sản phẩm mang lại giá trị thực, và đưa ra các quyết định điều hành dựa trên dữ liệu chi phí chính xác. Đây chính là nền tảng để tối ưu hóa lợi nhuận một cách bền vững.

Hỗ trợ quyết định mở rộng và đầu tư

Khi doanh nghiệp cần mở rộng, kế toán chiến lược là người giúp đánh giá khả thi về tài chính. Các báo cáo về dòng tiền dự phòng, phân tích rủi ro, dự báo lợi nhuận sau đầu tư đều là những công cụ kế toán cần chuẩn bị.

“Một dự án mới chỉ nên bắt đầu khi doanh nghiệp hiểu rõ chi phí cơ hội và mức độ rủi ro tiếp theo” — (Theo World Bank SME Finance Report 2023)

Ví dụ, khi mở thêm chi nhánh, kế toán chiến lược sẽ đánh giá: chi phí mặt bằng, nhân sự, hệ thống logistics và tính điểm hòa vốn cho mỗi tháng hoạt động.

Kế toán và tuân thủ pháp lý: Vai trò không thể thay thế

Theo Điều 15, Luật Kế toán số 88/2015/QH13, kế toán có trách nhiệm báo cáo, phát hiện sai phạm và đưa ra khuyến nghị cần thiết về sử dụng tài sản công và tuân thủ nghĩa vụ thuế.

Các doanh nghiệp nếu không có kế toán chiến lược để ý thức được mọi rủi ro thuế sẽ dễ bị:

• Truy thu thuế GTGT vì thanh toán tiền mặt trên 5 triệu không có chứng từ (Theo Nghị định 181/2025/NĐ-CP).
• Bị loại chi phí khi không có hóa đơn VAT hợp lệ.
• Bị áp thuế truy thu khi doanh thu ghi nhận sai thời điểm.

Kế toán chiến lược giúp doanh nghiệp tránh những rủi ro luật pháp có thể dẫn tới phạt nguồn lực.

Kế toán chiến lược trong kỷ nguyên số

Chuyển đổi số trong kế toán không chỉ là sử dụng phần mềm. Doanh nghiệp cần:

• Tích hợp kế toán vào ERP.
• Đồng bộ hóa dữ liệu kế toán với CRM hoặc POS.
• Sử dụng kế toán đám mây để phân tích theo thời gian thực.

Theo Báo cáo của Accenture 2023, các doanh nghiệp ứng dụng kế toán số:

• Giảm 27% sai sót kế toán do nhập liệu.
• Tiết kiệm 18% chi phí nhân sự kế toán.
• Tăng tốc độ lập báo cáo tài chính lên đến 35%.

Nếu bạn chưa sẵn sàng cho hệ thống ERP hoàn chỉnh, bạn vẫn có thể bắt đầu bằng dịch vụ kế toán số hóa từ MAN Accounting để đánh giá và ứng dụng từ cấp độ thấp.

Kế toán chiến lược góp phần xây dựng văn hóa doanh nghiệp

Kế toán chiến lược cũng đồng hành trong văn hóa minh bạch, chất lượng và quy chuẩn tài chính. Việc lập báo cáo kịp thời, phân tích theo đơn vị kinh doanh, góp phần tạo nên một môi trường làm việc chuyên nghiệp và có trách nhiệm.

Ví dụ, một doanh nghiệp có báo cáo kế toán theo phòng ban sẽ:

• Tăng trách nhiệm của quản lý bộ phận.
• Hiểu rõ điểm mạnh và điểm yếu của từng nhóm kinh doanh.
• Giảm xung đột và tăng khả năng quy hoạch nhân sự.

Kết luận

Trong môi trường kinh doanh liên tục biến động, kế toán chiến lược không còn là “người ghi sổ” mà trở thành mắt xích quan trọng trong việc hoạch định tài chính, đánh giá rủi ro và dẫn dắt doanh nghiệp ra quyết định một cách tỉnh táo, dựa trên dữ liệu.

Từ quản trị chi phí, đầu tư mở rộng đến tuân thủ pháp lý và xây dựng văn hóa minh bạch, kế toán chiến lược chính là cánh tay phải của người điều hành.

Doanh nghiệp càng phát triển, vai trò của kế toán càng cần đi trước một bước – để không chỉ báo cáo quá khứ mà còn dự báo được tương lai.

Hãy chọn đúng người đồng hành tài chính, vì bạn không thể ra quyết định chiến lược chỉ bằng cảm tính.
Tham khảo thêm dịch vụ kế toán chiến lược tại MAN để bắt đầu đúng từ nền tảng.

Tài liệu tham khảo:

• Vietnam Briefing – Vietnam’s Corporate Tax Compliance 2024