Luật Bảo Hiểm Xã Hội 2024: Những Điểm Mới Quan Trọng Và Tác Động Đến Người Lao Động

Giới thiệu về Luật Bảo hiểm xã hội 2024

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 được Quốc hội thông qua ngày 29/6/2024 với nhiều điểm mới quan trọng, nhằm hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người lao động. Luật số 41/2024/QH15 này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, thay thế cho Luật BHXH 2014.

Những điểm mới nổi bật trong Luật BHXH 2024

Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Luật BHXH 2024 đã mở rộng phạm vi đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm:

Người làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 01 tháng trở lên (thay vì 03 tháng như trước đây).
Kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp.
Thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng tiền lương.

Điều này giúp mở rộng diện bao phủ BHXH, đảm bảo quyền lợi cho nhiều người lao động hơn.

Thay đổi về tiền lương đóng BHXH

Luật mới quy định tiền lương đóng BHXH bắt buộc đối với người lao động tại các doanh nghiệp bao gồm:

Mức lương theo công việc hoặc chức danh
Phụ cấp lương
Các khoản bổ sung khác được thỏa thuận trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương

Đáng chú ý, Luật đưa ra khái niệm “mức tham chiếu” – một mức tiền do Chính phủ quyết định dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH. Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc được quy định:

Thấp nhất: bằng mức tham chiếu
Cao nhất: bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng

Ví dụ: Nếu Chính phủ quy định mức tham chiếu là 1.800.000 đồng/tháng, thì mức lương đóng BHXH tối thiểu sẽ là 1.800.000 đồng/tháng và tối đa là 36.000.000 đồng/tháng (20 x 1.800.000).

Bổ sung chính sách trợ cấp hưu trí xã hội

Một điểm mới đáng chú ý là Luật bổ sung chính sách trợ cấp hưu trí xã hội dành cho người từ đủ 75 tuổi trở lên nhưng không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng. Mức trợ cấp này sẽ do Chính phủ quy định theo từng thời kỳ.

Ngoài ra, đối với người lao động đủ tuổi nghỉ hưu, có thời gian đóng BHXH nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình. Mức trợ cấp hằng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng.

Điều chỉnh chế độ thai sản

Luật BHXH 2024 có những điều chỉnh tích cực về chế độ thai sản:

Lao động nữ mang thai được nghỉ việc để đi khám thai tối đa 05 lần, mỗi lần không quá 02 ngày (so với quy định cũ chỉ cho nghỉ mỗi lần 01 ngày).
Mức trợ cấp một lần khi sinh con (trợ cấp tã lót) được tính bằng 02 lần mức tham chiếu, thay vì 02 lần mức lương cơ sở như trước đây.

Ví dụ: Nếu mức tham chiếu là 1.800.000 đồng, một lao động nữ sinh con sẽ được nhận trợ cấp một lần là 3.600.000 đồng (2 x 1.800.000).

Thay đổi điều kiện hưởng lương hưu

Luật mới quy định người lao động đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm sẽ được hưởng lương hưu, thay vì phải đóng ít nhất 20 năm như quy định cũ. Điều này giúp nhiều người lao động có cơ hội được hưởng lương hưu hơn.

Mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện

Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng thêm trợ cấp thai sản và chế độ bảo hiểm tai nạn lao động, thay vì chỉ có chế độ hưu trí và tử tuất như trước đây. Điều này khuyến khích nhiều người tham gia BHXH tự nguyện hơn.

So sánh Luật BHXH 2024 với luật cũ

Để hiểu rõ hơn về những thay đổi, chúng ta cùng so sánh một số điểm chính giữa Luật BHXH 2024 và Luật BHXH 2014:

Luật BHXH 2014	Luật BHXH 2024
Đối tượng : hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên	Đối tượng : hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên
Tiền lương đóng BHXH dựa trên mức lương cơ sở	Tiền lương đóng BHXH dựa trên mức tham chiếu
Điều kiện hưởng lương hưuđóng BHXH bắt buộc từ 20 năm	Điều kiện hưởng lương hưu đóng BHXH bắt buộc từ 15 năm
Chế độ BHXH tự nguyện :hưu trí và tử tuất	Chế độ BHXH tự nguyện : đóng BHXH bắt buộc từ 15 năm
Không quy định trợ cấp hưu trí xã hội	Áp dụng cho người từ 75 tuổi trở lên

Tác động của Luật BHXH 2024 đến người lao động và doanh nghiệp

Luật BHXH 2024 mang lại nhiều tác động tích cực cho người lao động:

Mở rộng diện bao phủ BHXH, đảm bảo an sinh xã hội cho nhiều đối tượng hơn.
Tăng quyền lợi cho người tham gia BHXH, đặc biệt là chế độ thai sản và BHXH tự nguyện.
Giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu, tạo cơ hội cho nhiều người được hưởng chế độ hưu trí.

Đối với doanh nghiệp:

Tăng chi phí đóng BHXH do mở rộng đối tượng tham gia bắt buộc.
Cần điều chỉnh chính sách nhân sự và quy trình quản lý để đáp ứng các quy định mới.

Thời điểm có hiệu lực và lộ trình thực hiện

Luật BHXH 2024 sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025. Các cơ quan chức năng sẽ ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết để triển khai thực hiện. Doanh nghiệp và người lao động cần chủ động tìm hiểu, chuẩn bị để áp dụng đúng quy định mới.

Kết luận và khuyến nghị

Luật BHXH 2024 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội tại Việt Nam. Với nhiều điểm mới tích cực, luật hứa hẹn sẽ bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người lao động, đồng thời tạo ra một môi trường lao động công bằng và bền vững hơn.

Để đảm bảo quyền lợi của mình, người lao động cần: