Cục Thuế giải đáp về tạm hoãn xuất cảnh do nợ thuế

Ngày 9/9/2025, Cục Thuế ban hành Công văn số 3656/CT-CS để trả lời các vướng mắc liên quan đến việc áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đối với người nộp thuế có khoản nợ quá hạn. Văn bản dài 4 trang, đề cập đến nhiều kiến nghị cụ thể của doanh nghiệp và cơ quan, đồng thời làm rõ các quy định pháp luật hiện hành.

Tài liệu: Công văn số 3656/CT-CS

Nguyên tắc áp dụng và vấn đề “không hồi tố”

Một số ý kiến cho rằng các doanh nghiệp thành lập trước ngày 15/12/2020 không nên bị áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, dựa trên nguyên tắc pháp luật không hồi tố. Cục Thuế khẳng định, Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 đã có hiệu lực từ 1/7/2020 và áp dụng cho toàn bộ người nộp thuế. Theo đó, bất kỳ trường hợp nào có nợ thuế quá hạn từ 90 ngày trở lên đều thuộc diện bị cưỡng chế, bao gồm cả tạm hoãn xuất cảnh. Luật số 56/2024/QH15 sửa đổi, bổ sung tiếp tục nhấn mạnh nghĩa vụ hoàn thành thuế trước khi rời khỏi lãnh thổ.

Phạm vi xác định “tiền thuế nợ”

Có kiến nghị chỉ tính nợ thuế gốc làm căn cứ để ban hành quyết định tạm hoãn xuất cảnh, không tính khoản phạt hay lệ phí. Cục Thuế giải thích rằng khái niệm “tiền thuế nợ” trong Luật Quản lý thuế bao gồm toàn bộ tiền thuế và các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước. Do đó, nếu các khoản này đã quá hạn 90 ngày, cơ quan thuế có quyền áp dụng biện pháp cưỡng chế.

Ngưỡng nợ thuế áp dụng cho cá nhân và doanh nghiệp

Một số đề xuất cho rằng nên quy định mức nợ tối thiểu khác nhau cho cá nhân và nâng ngưỡng đối với doanh nghiệp. Cục Thuế cho biết, theo Nghị định 49/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 28/2/2025, doanh nghiệp có nợ thuế từ 500 triệu đồng trở lên sẽ bị áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh. Quy định này được xây dựng trên cơ sở dữ liệu quản lý thuế, tham khảo thông lệ quốc tế và lấy ý kiến rộng rãi trước khi ban hành. Riêng các trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 3 Nghị định 49 thì không có ngưỡng tối thiểu, nhằm bảo đảm thu hồi đủ số thuế trước khi xuất cảnh.

Về tính công bằng trong áp dụng

Một số ý kiến đề nghị ưu tiên áp dụng trước với tập đoàn, doanh nghiệp lớn có số nợ nhiều, sau đó mới đến doanh nghiệp nhỏ. Cục Thuế cho rằng nguyên tắc của Nghị định 49/2025/NĐ-CP là đảm bảo công bằng, không phân biệt quy mô doanh nghiệp. Do đó, bất kỳ tổ chức nào có khoản nợ thuế thuộc phạm vi áp dụng đều có thể bị tạm hoãn xuất cảnh.

Thủ tục thông báo trước khi cưỡng chế

Có kiến nghị yêu cầu phải có biên bản làm việc với người nộp thuế trước khi áp dụng tạm hoãn xuất cảnh để tránh tình trạng bị chặn xuất cảnh mà không hay biết. Cục Thuế cho biết, quy trình hiện hành đã có cơ chế thông báo: trước hết cơ quan thuế sẽ đôn đốc thu nợ bằng điện thoại, email, tin nhắn hoặc văn bản gửi trực tiếp. Nếu có sai sót về số liệu, người nộp thuế có quyền phản hồi để rà soát, điều chỉnh. Khi nợ thuế quá 120 ngày, cơ quan thuế sẽ phát hành thông báo điện tử thông qua tài khoản giao dịch thuế hoặc trên cổng thông tin. Sau 30 ngày kể từ khi có thông báo mà chưa nộp, cơ quan thuế mới tiến hành cưỡng chế.

Trường hợp bất khả kháng

Đối với kiến nghị không áp dụng biện pháp này khi người nộp thuế rơi vào hoàn cảnh bất khả kháng, Cục Thuế cho biết vấn đề đang được nghiên cứu và báo cáo cấp có thẩm quyền để đưa vào chương trình xây dựng Luật Quản lý thuế sửa đổi.

Trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật

Một số ý kiến phản ánh việc áp dụng tạm hoãn xuất cảnh đối với cá nhân là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là chưa hợp lý, vì nghĩa vụ thuế thuộc về pháp nhân. Cục Thuế cho biết nội dung này cũng đang được xem xét để quy định rõ hơn, đồng thời bổ sung đối tượng có thể bị tạm hoãn xuất cảnh là cá nhân chủ sở hữu hưởng lợi nhằm tăng tính hiệu quả trong quản lý.

Kết luận

Công văn số 3656/CT-CS cho thấy quan điểm nhất quán của Cục Thuế trong việc thực thi Luật Quản lý thuế và Nghị định 49/2025/NĐ-CP: mọi người nộp thuế có nghĩa vụ hoàn thành đầy đủ khoản thuế trước khi xuất cảnh. Một số nội dung kiến nghị như trường hợp bất khả kháng hay phạm vi áp dụng với người đại diện theo pháp luật đang tiếp tục được nghiên cứu để hoàn thiện khung pháp lý trong thời gian tới.