Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán: Quy định mới, thách thức và giải pháp cho doanh nghiệp

Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán được Chính phủ ban hành ngày 14/4/2025, đánh dấu một bước hoàn thiện quan trọng trong hệ thống pháp lý về kiểm toán. Văn bản này bổ sung các quy định cụ thể hơn về đối tượng bắt buộc kiểm toán, thời hạn ký báo cáo của kiểm toán viên và cơ chế thoát khỏi nghĩa vụ kiểm toán khi doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện.

Các doanh nghiệp, đặc biệt là những đơn vị có quy mô lớn về lao động, doanh thu hoặc tổng tài sản, cần quan tâm sát sao bởi nghị định tác động trực tiếp đến nghĩa vụ kiểm toán báo cáo tài chính hằng năm. Việc chậm thích ứng không chỉ khiến chi phí tăng mà còn tiềm ẩn rủi ro pháp lý, ảnh hưởng đến uy tín với cổ đông và đối tác.

Điều quan trọng là phải nhìn nhận rõ: Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán mang đến những thách thức nào cho doanh nghiệp, đồng thời mở ra cơ hội gì để tận dụng dịch vụ kiểm toán như một giải pháp nâng cao minh bạch và năng lực cạnh tranh?

Những điểm mới nổi bật trong Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán

Mở rộng đối tượng bắt buộc kiểm toán

Một thay đổi quan trọng của nghị định là mở rộng phạm vi doanh nghiệp phải thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính. Theo quy định mới, doanh nghiệp sẽ thuộc diện bắt buộc nếu đồng thời đáp ứng từ hai tiêu chí trở lên về quy mô, bao gồm số lượng lao động, doanh thu hằng năm và tổng tài sản.

Cụ thể, doanh nghiệp có trên 200 lao động, doanh thu trên 300 tỷ đồng hoặc tổng tài sản trên 100 tỷ đồng sẽ phải thực hiện kiểm toán. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều doanh nghiệp vừa và lớn nay chính thức bước vào diện bắt buộc, gia tăng nhu cầu tìm đến giải pháp kiểm toán báo cáo tài chính.

Kéo dài thời hạn ký báo cáo kiểm toán viên

Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán cũng thay đổi về thời hạn ký báo cáo kiểm toán viên. Thay vì tối đa 3 năm như trước đây, thời hạn mới cho phép kéo dài tới 5 năm liên tục. Sự thay đổi này mang lại sự ổn định cho doanh nghiệp khi hợp tác lâu dài với công ty kiểm toán độc lập. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra yêu cầu cao hơn đối với đội ngũ kiểm toán viên trong việc duy trì tính minh bạch, khách quan và độc lập trong suốt quá trình đồng hành cùng doanh nghiệp.

Cơ chế thoát nghĩa vụ kiểm toán

Một điểm mới đáng chú ý là quy định về việc doanh nghiệp có thể tạm thời thoát khỏi diện bắt buộc kiểm toán nếu trong hai năm liên tiếp không còn đáp ứng các tiêu chí về quy mô. Cơ chế này giúp giảm áp lực và chi phí kiểm toán báo cáo tài chính cho những doanh nghiệp đang thu hẹp hoạt động hoặc gặp khó khăn.

Tuy vậy, điều này cũng đòi hỏi doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch quản trị tài chính hợp lý, đảm bảo không bị gián đoạn tính minh bạch khi quay lại diện bắt buộc trong những năm tiếp theo.

Nỗi đau và thách thức doanh nghiệp phải đối mặt

Việc ban hành Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán không chỉ mở rộng phạm vi điều chỉnh mà còn tạo ra những yêu cầu khắt khe hơn đối với quản trị tài chính doanh nghiệp. Nếu như trước đây chỉ một số ít doanh nghiệp lớn phải chịu nghĩa vụ kiểm toán báo cáo tài chính, thì nay hàng loạt doanh nghiệp quy mô vừa và lớn đã chính thức nằm trong diện bắt buộc.

Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp không chỉ đối diện cơ hội nâng cao minh bạch mà còn phải chuẩn bị để vượt qua nhiều thách thức cả về chi phí, hệ thống quản trị và rủi ro pháp lý.

Chi phí và nguồn lực

Một trong những thách thức lớn nhất khi áp dụng Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán là chi phí. Doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm vừa và lớn, sẽ phải chi thêm ngân sách cho kiểm toán báo cáo tài chính hằng năm. Ngoài phí dịch vụ, doanh nghiệp còn phải đầu tư vào nguồn nhân lực nội bộ để phối hợp, cung cấp hồ sơ và xử lý các yêu cầu từ công ty kiểm toán. Điều này có thể tạo áp lực tài chính, nhất là trong bối cảnh thị trường biến động.

Tuân thủ và minh bạch

Nghị định mới yêu cầu mức độ tuân thủ chặt chẽ hơn, buộc doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống kế toán đầy đủ, minh bạch và đúng chuẩn mực. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn kiểm toán không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn nâng cao uy tín trước nhà đầu tư, ngân hàng và đối tác. Tuy nhiên, để đạt được điều này, doanh nghiệp cần một lộ trình cải thiện quy trình quản trị tài chính, tránh tình trạng hình thức hoặc đối phó.

Rủi ro pháp lý

Chậm cập nhật và không tuân thủ Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán có thể khiến doanh nghiệp đối mặt với xử phạt hành chính hoặc các hệ lụy pháp lý khác. Không những thế, việc không kiểm toán đúng hạn còn ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin của cổ đông, giảm khả năng tiếp cận vốn và hợp tác kinh doanh.

Ví dụ minh họa

Giả sử một doanh nghiệp sản xuất với quy mô 250 lao động, doanh thu hằng năm đạt 320 tỷ đồng và tổng tài sản khoảng 120 tỷ đồng. Theo quy định tại Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán, doanh nghiệp này đã đáp ứng trên hai tiêu chí về quy mô và vì vậy sẽ chính thức thuộc diện bắt buộc kiểm toán báo cáo tài chính.

Trong thực tế, trường hợp này không hề hiếm gặp. Nhiều doanh nghiệp sản xuất, thương mại hoặc dịch vụ có tốc độ tăng trưởng nhanh đều dễ dàng chạm ngưỡng quy định mới. Điều này đồng nghĩa với việc họ phải chuẩn bị ngân sách cho chi phí kiểm toán báo cáo tài chính, đồng thời lựa chọn một công ty kiểm toán độc lập có đủ uy tín và kinh nghiệm để đồng hành lâu dài.

Ví dụ này cho thấy, phạm vi tác động của nghị định không chỉ giới hạn ở những tập đoàn lớn, mà còn lan rộng đến hàng nghìn doanh nghiệp vừa và lớn trên thị trường. Đây chính là nhóm đối tượng cần nhanh chóng điều chỉnh chiến lược tài chính và tuân thủ để tránh rủi ro pháp lý cũng như tạo dựng niềm tin với nhà đầu tư và đối tác.

Tác động đến thị trường dịch vụ kiểm toán

Việc ban hành Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán không chỉ ảnh hưởng đến nội bộ từng doanh nghiệp mà còn tạo ra sự thay đổi lớn trên thị trường dịch vụ kiểm toán. Những điểm mới trong nghị định đã làm gia tăng đáng kể nhu cầu tìm đến công ty kiểm toán độc lập, khi số lượng doanh nghiệp thuộc diện bắt buộc kiểm toán ngày càng nhiều.

Gia tăng nhu cầu dịch vụ kiểm toán

Sự mở rộng đối tượng bắt buộc kiểm toán đồng nghĩa với việc hàng nghìn doanh nghiệp vừa và lớn sẽ cần thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm. Điều này khiến thị trường dịch vụ kiểm toán trở nên sôi động hơn, đặc biệt với các đơn vị có kinh nghiệm kiểm toán doanh nghiệp quy mô lớn.

Giải pháp kiểm toán cho doanh nghiệp lớn

Doanh nghiệp hiện không chỉ tìm kiếm một đối tác kiểm toán để tuân thủ pháp lý mà còn mong muốn một giải pháp toàn diện: vừa tối ưu chi phí kiểm toán báo cáo tài chính, vừa đảm bảo tính minh bạch và chuẩn mực. Đây là cơ hội để các công ty kiểm toán cung cấp dịch vụ chuyên sâu, thiết kế quy trình phù hợp với từng ngành nghề và quy mô khác nhau.

Ổn định nhưng đòi hỏi uy tín

Quy định mới về thời hạn ký báo cáo kiểm toán viên kéo dài từ 3 năm lên 5 năm mang lại sự ổn định trong quan hệ hợp tác. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra yêu cầu khắt khe hơn cho doanh nghiệp trong việc lựa chọn đối tác kiểm toán. Một công ty kiểm toán uy tín, có đội ngũ kiểm toán viên dày dạn kinh nghiệm và cam kết tính độc lập sẽ là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp yên tâm đồng hành trong suốt nhiều năm liên tiếp.

So sánh với quy định cũ (Nghị định 17/2012/NĐ-CP)

Để thấy rõ hơn những thay đổi quan trọng mà Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán mang lại, cần đặt văn bản này trong mối tương quan với Nghị định 17/2012/NĐ-CP. Nếu như nghị định cũ chủ yếu đưa ra các quy định mang tính khung về kiểm toán độc lập, thì nghị định mới đã cụ thể hóa nhiều điểm, từ đối tượng bắt buộc đến cơ chế thoát nghĩa vụ. Bảng dưới đây thể hiện sự khác biệt chính giữa hai nghị định.

Qua so sánh có thể thấy, Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán không chỉ kế thừa nền tảng từ nghị định cũ mà còn bổ sung nhiều nội dung quan trọng, mang tính thực tiễn cao. Việc cụ thể hóa tiêu chí quy mô, kéo dài thời hạn ký báo cáo và bổ sung cơ chế thoát nghĩa vụ đã giúp khung pháp lý trở nên rõ ràng, dễ áp dụng hơn. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể chủ động hơn trong việc chuẩn bị tài chính, lựa chọn công ty kiểm toán độc lập phù hợp và xây dựng hệ thống quản trị minh bạch.

Giải pháp từ MAN – Master Accountant Network: Dịch vụ kiểm toán chuyên nghiệp

Trước những thay đổi quan trọng mà Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán mang lại, việc lựa chọn một đối tác kiểm toán uy tín trở thành nhu cầu cấp thiết của nhiều doanh nghiệp. Với hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn tài chính, MAN đã đồng hành cùng hàng nghìn doanh nghiệp trong và ngoài nước, giúp họ không chỉ tuân thủ quy định pháp lý mà còn củng cố uy tín trên thị trường.

Đồng hành cùng doanh nghiệp lớn

MAN triển khai kiểm toán báo cáo tài chính theo nghị định 90/2025, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng đúng nghĩa vụ pháp lý, đồng thời nâng cao tính minh bạch trong quản trị tài chính.

Tối ưu chi phí và đảm bảo minh bạch

Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp báo cáo kiểm toán, MAN thiết kế giải pháp kiểm toán phù hợp với đặc thù từng ngành nghề, giúp doanh nghiệp vừa kiểm soát chi phí kiểm toán báo cáo tài chính, vừa giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm

Sở hữu đội ngũ kiểm toán viên độc lập, am hiểu cả chuẩn mực quốc tế và bối cảnh pháp lý Việt Nam, MAN mang đến dịch vụ kiểm toán khách quan, chuyên nghiệp và sẵn sàng đồng hành lâu dài cùng doanh nghiệp.

Giá trị cộng thêm

Thông qua dịch vụ của MAN, doanh nghiệp không chỉ hoàn thành nghĩa vụ pháp lý mà còn nâng cao niềm tin từ cổ đông, ngân hàng và đối tác chiến lược. Báo cáo kiểm toán minh bạch là chìa khóa để mở rộng cơ hội hợp tác và thu hút đầu tư trong tương lai.

Để tìm hiểu chi tiết về giải pháp, bạn có thể tham khảo ngay tại dịch vụ kiểm toán của MAN.

Kết luận

Nghị định 90/2025/NĐ-CP kiểm toán đặt ra những yêu cầu chặt chẽ hơn đối với hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp nâng cao minh bạch tài chính, củng cố uy tín với nhà đầu tư, ngân hàng và đối tác. Việc nắm bắt sớm quy định mới và lựa chọn đúng đối tác kiểm toán sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.

Liên hệ ngay với MAN để được tư vấn lộ trình kiểm toán báo cáo tài chính theo nghị định 90/2025, giúp doanh nghiệp vừa đảm bảo tuân thủ, vừa tối ưu chi phí và nâng cao uy tín trong mắt nhà đầu tư.

Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network

• Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh

• Mobile / Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622

• Email: man@man.net.vn

Ban biên tập MAN – Master Accountant Network