Dịch vụ giao dịch liên kết là gì? Định nghĩa và phạm vi áp dụng năm 2025

Dịch vụ giao dịch liên kết là giải pháp quan trọng giúp doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật về kê khai và xác định giá trong các giao dịch với bên liên quan. Đặc biệt đối với những doanh nghiệp có công ty mẹ, công ty con hoặc phát sinh giao dịch với các bên có quan hệ sở hữu, kiểm soát lẫn nhau, việc hiểu và áp dụng đúng quy định về giao dịch liên kết là yếu tố bắt buộc nhằm tránh rủi ro pháp lý và xử phạt thuế.

Bạn đang là doanh nghiệp có phát sinh giao dịch nội bộ và băn khoăn liệu những giao dịch đó có thuộc diện kê khai hay không? Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ khái niệm, điều kiện xác định quan hệ liên kết, nghĩa vụ kê khai theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP – đồng thời giới thiệu dịch vụ hỗ trợ lập hồ sơ giao dịch liên kết theo đúng quy định, hiệu quả và tiết kiệm thời gian.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang tham gia chuỗi cung ứng đa quốc gia, kéo theo nhu cầu phân bổ lợi nhuận, chi phí giữa các bên liên kết. Để kiểm soát hoạt động này và đảm bảo nghĩa vụ thuế, pháp luật Việt Nam đã ban hành các quy định chặt chẽ mà doanh nghiệp cần chủ động tuân thủ.

Tổng quan về dịch vụ giao dịch liên kết

Dịch vụ giao dịch liên kết là gì?

Theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP của Chính phủ, giao dịch liên kết là các giao dịch phát sinh giữa các bên có mối quan hệ liên kết trong quá trình sản xuất, kinh doanh, bao gồm mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, cho vay, thuê tài sản, chia sẻ chi phí, chuyển nhượng tài sản vô hình và tài chính.

Dịch vụ giao dịch liên kết là một nhánh trong các giao dịch liên kết, tập trung vào việc cung cấp dịch vụ giữa các bên có quan hệ liên kết. Ví dụ phổ biến gồm:

• Dịch vụ hỗ trợ quản lý từ công ty mẹ cho công ty con
• Dịch vụ IT nội bộ giữa các công ty trong cùng tập đoàn
• Dịch vụ nghiên cứu và phát triển được phân bổ từ trung tâm R&D cho các đơn vị thành viên

Để xác định một doanh nghiệp có phát sinh quan hệ liên kết hay không, cần căn cứ vào các tiêu chí sau theo Điều 5 Nghị định 132/2020/NĐ-CP:

Lưu ý: Doanh nghiệp chỉ cần thỏa mãn một trong các tiêu chí trên thì đã phát sinh quan hệ liên kết và cần kê khai giao dịch liên kết theo quy định pháp luật.

Quan hệ liên kết theo pháp luật Việt Nam

Khoản 2 Điều 5 Nghị định 132/2020/NĐ-CP quy định rõ về các mối quan hệ liên kết, bao gồm:

• Một bên nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp từ 25% vốn góp trở lên của bên kia
• Hai bên cùng chịu sự kiểm soát của một bên thứ ba
• Một bên kiểm soát, chỉ đạo hoặc có quyền quyết định chính sách tài chính, kinh doanh của bên kia

Xem chi tiết tại Doanh nghiệp và giao dịch liên kết

Tại sao cần quản lý dịch vụ giao dịch liên kết?

Giao dịch liên kết, nếu không được kiểm soát chặt chẽ, có thể dẫn đến hành vi chuyển giá nhằm tối ưu hóa lợi nhuận ở các quốc gia có mức thuế thấp, gây thất thu ngân sách nhà nước. Dịch vụ là loại hình dễ điều chỉnh giá, bởi tính vô hình và khó định giá khách quan.

Theo Báo cáo Kiểm toán Nhà nước 2023, có hơn 60% doanh nghiệp FDI kiểm toán có phát sinh giao dịch liên kết. Trong số đó, hơn 30% có dấu hiệu nghi ngờ về chuyển giá (nguồn: Kiểm toán Nhà nước Việt Nam).

Do đó, việc xác định đúng giá trị dịch vụ giao dịch liên kết không chỉ bảo vệ nguồn thu ngân sách mà còn giúp doanh nghiệp tránh các rủi ro pháp lý về thuế, bị ấn định thuế hay xử phạt hành chính.

Các phương pháp xác định giá giao dịch liên kết

Theo Điều 6 đến Điều 10 của Nghị định 132/2020/NĐ-CP, có 5 phương pháp chính được áp dụng để xác định giá giao dịch liên kết nhằm đảm bảo nguyên tắc giao dịch độc lập. Tùy từng trường hợp, doanh nghiệp có thể lựa chọn phương pháp phù hợp với bản chất giao dịch và khả năng thu thập dữ liệu. Dưới đây là bảng so sánh trực quan giữa các phương pháp:

Trên thực tế, phương pháp TNMM được sử dụng phổ biến nhất tại Việt Nam do khả năng thu thập số liệu cao. Tuy nhiên, nếu có đủ dữ liệu so sánh, cơ quan thuế thường ưu tiên phương pháp CUP vì thể hiện rõ bản chất thị trường.

Hồ sơ và nghĩa vụ kê khai giao dịch liên kết

Theo Luật Quản lý thuế 2019 và Nghị định 132/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp có giao dịch liên kết phải thực hiện các nghĩa vụ sau:

• Kê khai thông tin tại phụ lục Giao dịch liên kết (01, 02, 03/ND-GDLK) đính kèm tờ khai quyết toán thuế TNDN
• Lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết gồm: Hồ sơ quốc gia, Hồ sơ toàn cầu và Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia (CbC Report)
• Cung cấp hồ sơ cho cơ quan thuế khi có yêu cầu, thời hạn không quá 15 ngày làm việc

Việc không tuân thủ đúng quy định có thể dẫn đến các rủi ro về xử phạt hành chính, ấn định thuế hoặc bị thanh tra thuế kéo dài.

Một số lưu ý thực tiễn khi sử dụng dịch vụ giao dịch liên kết

Để chi phí dịch vụ giao dịch liên kết được chấp nhận khi quyết toán thuế, doanh nghiệp phải chứng minh rằng dịch vụ đã thực sự phát sinh và mang lại giá trị sử dụng rõ ràng cho bên nhận. Việc phân bổ các khoản chi phí mang tính hình thức, không tạo ra lợi ích cụ thể hoặc chỉ phục vụ mục đích điều phối nội bộ từ công ty mẹ, dễ bị cơ quan thuế đánh giá là “hữu danh vô thực” và loại khỏi chi phí được trừ. Đồng thời, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ chứng minh việc cung cấp dịch vụ, bao gồm hợp đồng, email trao đổi, báo cáo kết quả công việc, hóa đơn nội bộ hoặc tài liệu kỹ thuật liên quan. Bên cạnh đó, mức phí dịch vụ phải được xác lập trên cơ sở hợp lý, phản ánh đúng bản chất kinh tế của giao dịch, và có thể so sánh với giá cung cấp dịch vụ tương tự trên thị trường bởi các bên độc lập, nhằm đáp ứng nguyên tắc “giá thị trường” theo quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP.

Một công ty mẹ tại Singapore ký hợp đồng cung cấp dịch vụ tư vấn chiến lược cho công ty con tại Việt Nam, với chi phí phân bổ hằng năm lên đến 5 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi cơ quan thuế kiểm tra, doanh nghiệp không cung cấp được email trao đổi công việc, báo cáo tư vấn, hay bất kỳ sản phẩm đầu ra nào của dịch vụ.

Trong trường hợp này, dù có hợp đồng và hóa đơn hợp lệ, nhưng thiếu tài liệu chứng minh lợi ích và giá trị thực tế, toàn bộ chi phí 5 tỷ đồng rất có thể sẽ bị loại ra khỏi chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế, dẫn đến truy thu và phạt vi phạm hành chính về thuế.

Cập nhật quy định mới: Dự thảo Nghị định 20/2025/NĐ-CP – Hướng sửa đổi có lợi cho doanh nghiệp

Bộ Tài chính hiện đang lấy ý kiến cho Dự thảo Nghị định 20/2025/NĐ-CP với nhiều điều chỉnh liên quan đến giao dịch liên kết. Một trong những điểm nổi bật của dự thảo lần này là đề xuất loại bỏ tiêu chí xác định quan hệ liên kết giữa doanh nghiệp và tổ chức tín dụng (ngân hàng), trong trường hợp mối quan hệ chỉ đơn thuần là vay vốn thương mại thông thường.

Ý nghĩa của đề xuất sửa đổi

Nếu được thông qua, thay đổi này sẽ giúp:

• Giảm áp lực kê khai và lập hồ sơ giao dịch liên kết đối với các doanh nghiệp chỉ có giao dịch vay vốn với ngân hàng, nhưng không có yếu tố kiểm soát hoặc phụ thuộc lẫn nhau.

• Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu tiếp cận tín dụng là phổ biến, nhưng các yêu cầu kê khai hiện tại vẫn gây tốn kém thời gian và nguồn lực.

Doanh nghiệp cần lưu ý

Đây mới là nội dung trong giai đoạn lấy ý kiến và chưa có hiệu lực chính thức. Tuy nhiên, doanh nghiệp nên chủ động theo dõi quá trình hoàn thiện dự thảo để kịp thời cập nhật phương án kê khai, đặc biệt khi có sự thay đổi về căn cứ xác định giao dịch liên kết với tổ chức tín dụng.

Vì sao chọn MAN là đơn vị đồng hành về giao dịch liên kết?

Trong lĩnh vực tư vấn giao dịch liên kết – nơi đòi hỏi tính chính xác pháp lý cao, kinh nghiệm chuyên môn vững và khả năng cập nhật quy định liên tục – MAN mang đến cho doanh nghiệp một dịch vụ khác biệt, tập trung vào hiệu quả thực tế và giảm thiểu rủi ro về thuế.

Năng lực nổi bật của MAN

• Hiểu sâu chính sách, am tường pháp lý: Đội ngũ chuyên gia thuế và tư vấn của MAN có kinh nghiệm thực tiễn trong xử lý hồ sơ giao dịch liên kết theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP, Thông tư 45/2021/TT-BTC và các cập nhật mới nhất từ Bộ Tài chính.

• Cập nhật theo Dự thảo Nghị định 20/2025/NĐ-CP: Hỗ trợ doanh nghiệp bổ sung, điều chỉnh hồ sơ theo định hướng sửa đổi mới (ví dụ: loại trừ quan hệ vay vốn ngân hàng thông thường khỏi diện liên kết, nếu được thông qua).

• Tối ưu quy trình, tiết kiệm nguồn lực: Tư vấn chọn phương pháp xác định giá giao dịch hợp lý, dễ áp dụng và tiết kiệm thời gian xử lý cho đội ngũ kế toán – thuế của doanh nghiệp.

• Minh bạch chi phí, đồng hành dài hạn: Không phát sinh chi phí ẩn, có thể tùy chọn dịch vụ trọn gói hoặc từng phần theo nhu cầu thực tế.

Khác biệt so với các đơn vị tư vấn khác

Kết luận

Dịch vụ giao dịch liên kết là một phần thiết yếu trong hoạt động của các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro pháp lý cao nếu doanh nghiệp không hiểu đúng và tuân thủ đầy đủ quy định. Việc xác định đúng phương pháp định giá, lập hồ sơ đầy đủ và minh bạch không chỉ giúp doanh nghiệp chủ động trong công tác thuế mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp và tuân thủ chuẩn mực quốc tế.

Bạn có thể tìm hiểu sâu hơn về chủ đề này tại bài viết: Doanh nghiệp và giao dịch liên kết

Để cập nhật các văn bản pháp luật mới nhất về thuế, bạn có thể tra cứu tại Thư viện pháp luật hoặc Cổng thông tin của Bộ Tài chính.

Lưu ý: Bài viết được xây dựng dựa trên Luật Quản lý Thuế số 38/2019/QH14, Nghị định 132/2020/NĐ-C