Dịch vụ kế toán có bắt buộc không là câu hỏi khiến nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp FDI – bối rối khi bắt đầu hoạt động. Câu trả lời không đơn thuần là “có” hay “không”, mà cần căn cứ vào quy định pháp lý cụ thể như Luật Kế toán, Thông tư 200/2014/TT-BTC, Thông tư 132/2018/TT-BTC và mới nhất là Nghị định 39/2023/NĐ-CP. Tùy vào loại hình, quy mô và khả năng nhân sự, doanh nghiệp có thể lựa chọn tự tổ chức kế toán hoặc thuê ngoài, miễn là đảm bảo đúng quy định và nghĩa vụ pháp luật.

Trong thực tiễn hoạt động sản xuất kinh doanh, không ít doanh nghiệp – đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh mới thành lập – thường đặt câu hỏi: “Dịch vụ kế toán có bắt buộc không?”. Câu trả lời không hề đơn giản, vì nó phụ thuộc vào quy mô, loại hình doanh nghiệp, cũng như các quy định tại Luật Kế toán, Thông tư 200/2014/TT-BTC và mới nhất là Nghị định 39/2023/NĐ-CP.

Dịch vụ kế toán có bắt buộc không theo luật kế toán hiện hành?

Đầu tiên, cần xác định rằng mọi doanh nghiệp tại Việt Nam đều có nghĩa vụ tổ chức kế toán theo quy định của Luật Kế toán 2015 (sửa đổi, bổ sung 2020). Cụ thể, Điều 4 khoản 1 của Luật này nêu rõ rằng đơn vị kế toán phải tổ chức bộ máy kế toán, bố trí người làm kế toán hoặc thuê dịch vụ kế toán. Do đó, doanh nghiệp có thể tự tổ chức kế toán nội bộ hoặc thuê dịch vụ kế toán bên ngoài, nhưng việc thực hiện công tác kế toán là nghĩa vụ bắt buộc.

Dịch vụ kế toán có bắt buộc không với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam

Bên cạnh đó, các văn bản hướng dẫn thi hành như Thông tư 200 và Nghị định 41/2018/NĐ-CP cũng làm rõ hơn nghĩa vụ tổ chức kế toán, lập sổ sách, báo cáo tài chính và tuân thủ chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS).

Dịch vụ kế toán có bắt buộc không với doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh?

Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp được phân loại thành lớn, vừa, nhỏ và siêu nhỏ. Mỗi nhóm này sẽ có nghĩa vụ kế toán khác nhau:

Đối với doanh nghiệp lớn và vừa, Thông tư 200 yêu cầu áp dụng đầy đủ chế độ kế toán doanh nghiệp. Họ thường có đội ngũ kế toán nội bộ riêng, tuy nhiên vẫn có thể thuê ngoài các phần hành như kê khai thuế, lập báo cáo tài chính hợp nhất hoặc dịch vụ tư vấn chuyên sâu. Dù không bắt buộc thuê ngoài, nhưng hoạt động kế toán vẫn là nghĩa vụ không thể thiếu.

Với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, Nghị định 39/2023/NĐ-CP cho phép áp dụng chế độ kế toán đơn giản, có thể dùng phần mềm kế toán hoặc thuê ngoài tùy điều kiện. Điều này tạo sự linh hoạt cho doanh nghiệp mới, tuy nhiên không đồng nghĩa với việc được miễn kế toán hoàn toàn.

Cần lưu ý: nếu doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ không bố trí được kế toán nội bộ, giải pháp thuê ngoài sẽ là lựa chọn phổ biến. Năm 2024, theo báo cáo từ Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, có hơn 70% doanh nghiệp nhỏ tại khu vực TP.HCM chọn sử dụng dịch vụ kế toán trọn gói trong năm đầu tiên hoạt động.

Để hiểu rõ hơn khái niệm và quy định liên quan đến dịch vụ kế toán, bạn có thể tham khảo bài viết phân tích chi tiết từ LuatVietnam tại đây: Dịch vụ kế toán là gì?.

Trách nhiệm pháp lý nếu không tổ chức kế toán

Dù không bắt buộc thuê dịch vụ kế toán, nhưng doanh nghiệp vẫn phải tổ chức kế toán dưới một hình thức hợp pháp. Theo Điều 13 Nghị định 41/2018/NĐ-CP, doanh nghiệp không lập báo cáo tài chính, không ghi sổ kế toán hoặc không lưu trữ chứng từ có thể bị xử phạt từ 10 – 30 triệu đồng, tùy mức độ vi phạm.

Trong trường hợp nghiêm trọng, nếu hành vi gây thất thu cho ngân sách hoặc cố tình che giấu doanh thu, doanh nghiệp còn có thể bị truy thu thuế, bị thanh tra kéo dài hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra. Đây là rủi ro thực tế mà các doanh nghiệp nhỏ thường xem nhẹ trong giai đoạn đầu hoạt động.

So sánh giữa kế toán nội bộ và thuê ngoài: Giải pháp nào hiệu quả hơn?

Nhiều doanh nghiệp phân vân giữa việc tuyển dụng kế toán nội bộ hay thuê dịch vụ kế toán. Nếu tuyển dụng, doanh nghiệp cần trả lương, đóng BHXH, trang bị máy móc, phần mềm, chịu trách nhiệm về đào tạo và kiểm soát. Trong khi đó, dịch vụ kế toán thường cung cấp gói trọn gói với chi phí linh hoạt, được cập nhật chính sách thuế thường xuyên và có bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp nếu xảy ra sai sót.

Một báo cáo do Cục Thuế TP.HCM công bố đầu năm 2025 cho biết, trong số các doanh nghiệp bị truy thu thuế do sai sót về khai báo, gần 60% là do kế toán nội bộ chưa đủ chuyên môn. Trong khi đó, nhóm sử dụng dịch vụ kế toán chuyên nghiệp có tỷ lệ sai sót thấp hơn và dễ dàng xử lý truy thu do được hỗ trợ pháp lý.

Những ngành nghề nào nên ưu tiên thuê dịch vụ kế toán?

Không chỉ doanh nghiệp mới thành lập, các ngành có đặc thù nghiệp vụ phức tạp như xây dựng, logistics, bất động sản, dịch vụ y tế – giáo dục tư nhân hoặc doanh nghiệp FDI cũng rất nên thuê ngoài dịch vụ kế toán. Những doanh nghiệp này thường xuyên phải lập hồ sơ hoàn thuế, báo cáo tài chính song ngữ, báo cáo giao dịch liên kết hoặc lập hồ sơ giá chuyển nhượng.

Việc thuê ngoài giúp họ đảm bảo tiến độ, tránh sai sót và chủ động trong việc cập nhật quy định mới từ Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế.

Trường hợp doanh nghiệp FDI: Có bắt buộc thuê ngoài không?

Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn có thể tự tổ chức kế toán nội bộ nếu có đủ năng lực. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp FDI, đặc biệt là công ty có quy mô vừa và nhỏ, thường thuê dịch vụ kế toán do các lý do như:

Không nắm rõ chế độ kế toán Việt Nam;
Cần hỗ trợ báo cáo tài chính bằng tiếng Anh;
Có giao dịch liên kết cần lập hồ sơ xác định giá;
Thường xuyên bị kiểm tra thuế.

Nghị định 132/2020/NĐ-CP quy định rõ doanh nghiệp FDI có giao dịch liên kết phải lập Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết, gồm Hồ sơ quốc gia, Hồ sơ toàn cầu và Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia nếu đáp ứng ngưỡng doanh thu. Việc lập thiếu hoặc sai hồ sơ này không chỉ bị phạt mà còn bị điều chỉnh giá tính thuế, làm tăng chi phí thuế bất ngờ.

Tình huống thực tế: Cái giá của việc không tổ chức kế toán bài bản

Công ty cổ phần K.T tại Bình Dương hoạt động trong lĩnh vực phân phối thiết bị điện tử. Trong 2 năm đầu, công ty không thuê dịch vụ kế toán mà sử dụng nhân viên văn phòng kiêm kế toán. Kết quả là các báo cáo thuế GTGT bị sai sót, không lập đúng mẫu báo cáo tài chính, dẫn đến bị truy thu thuế hơn 100 triệu đồng và bị cơ quan thuế đưa vào danh sách doanh nghiệp rủi ro.

Sau sự cố này, doanh nghiệp chuyển sang thuê dịch vụ kế toán chuyên nghiệp và nhận thấy chi phí thấp hơn 40% so với duy trì kế toán nội bộ, đồng thời không còn bị phạt hành chính.

Dịch vụ kế toán không bắt buộc, nhưng là giải pháp hiệu quả cho doanh nghiệp nhỏ

Có thể thấy rằng dịch vụ kế toán không phải là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc với mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong bối cảnh pháp luật kế toán – thuế liên tục thay đổi, năng lực kế toán nội bộ còn hạn chế, thì thuê ngoài là lựa chọn tối ưu để đảm bảo tuân thủ, tiết kiệm chi phí và tránh rủi ro.

Những doanh nghiệp quy mô nhỏ, chưa có bộ phận kế toán bài bản, nên cân nhắc thuê dịch vụ kế toán ngay từ đầu để tránh các lỗi cơ bản và xây dựng nền tảng vận hành tài chính vững chắc.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Dịch vụ kế toán có bắt buộc với hộ kinh doanh không?

Không bắt buộc, nhưng hộ kinh doanh cần ghi chép doanh thu, chi phí để phục vụ kê khai thuế.

Doanh nghiệp mới thành lập có cần thuê kế toán không?

Không bắt buộc, nhưng phải có người phụ trách kế toán hoặc sử dụng phần mềm kế toán hợp lệ.

Phần mềm kế toán có thể thay thế dịch vụ kế toán không?

Có thể, nhưng chỉ hiệu quả nếu có nhân sự có năng lực sử dụng và hiểu biết pháp luật kế toán.

Dịch vụ kế toán có phù hợp với doanh nghiệp FDI?

Rất phù hợp, đặc biệt khi cần lập hồ sơ giá chuyển nhượng, báo cáo song ngữ hoặc hỗ trợ thanh tra thuế.

Thuê dịch vụ kế toán có giúp doanh nghiệp tránh bị phạt không?

Không đảm bảo tuyệt đối, nhưng giảm thiểu đáng kể nguy cơ sai sót nhờ có đội ngũ chuyên nghiệp, cập nhật luật kịp thời.

Kết luận: Doanh nghiệp bắt buộc phải có kế toán, nhưng không nhất thiết phải thuê ngoài

Tóm lại, dịch vụ kế toán không phải là bắt buộc về hình thức, nhưng công tác kế toán là nghĩa vụ pháp lý không thể thiếu. Doanh nghiệp có thể tự tổ chức hoặc thuê dịch vụ kế toán tùy điều kiện cụ thể, nhưng cần cân nhắc các yếu tố chi phí, chuyên môn, rủi ro pháp lý và mức độ phức tạp của hoạt động kinh doanh.

Trong thực tiễn, việc thuê dịch vụ kế toán là lựa chọn đang được phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam áp dụng, nhằm bảo vệ doanh nghiệp trước những sai sót không đáng có trong quá trình vận hành tài chính – kế toán.

Tham khảo: