Kiểm toán hoạt động là gì? 4 phương pháp kiểm toán hoạt động phổ biến hiện nay.

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng trở nên phức tạp và đầy thách thức, việc đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra hiệu quả, minh bạch và tuân thủ các quy định của pháp luật là vô cùng quan trọng.

Chính vì vậy, kiểm toán hoạt động đóng vai trò thiết yếu, giúp doanh nghiệp phát hiện các rủi ro, tồn tại và đưa ra giải pháp nhằm cải thiện tính hiệu lực, hiệu quả của các hoạt động.

Qua bài viết này, MAN – Master Accountant Network sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về khái niệm kiểm toán hoạt động, các đặc tính cơ bản và ý nghĩa của loại hình kiểm toán này đối với doanh nghiệp.

Chúng tôi cũng sẽ phân tích chi tiết 4 phương pháp kiểm toán hoạt động phổ biến hiện nay cùng các quy định pháp lý liên quan, nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về công tác kiểm toán hoạt động và lợi ích to lớn mà nó mang lại.

Kiểm toán hoạt động là gì?

Theo định nghĩa của Hiệp hội Kiểm toán và Kiểm soát nội bộ quốc tế (IIA), kiểm toán hoạt động là một cuộc kiểm tra độc lập, khách quan nhằm đánh giá và hỗ trợ cải tiến hiệu quả, hiệu lực của quá trình quản lý rủi ro, kiểm soát nội bộ và các quy trình quản trị trong một tổ chức.

Khác với kiểm toán báo cáo tài chính tập trung vào tính trung thực và hợp lý của các số liệu, kiểm toán hoạt động đề cập đến việc đánh giá tính hiệu lực, hiệu quả của các quy trình, hoạt động nghiệp vụ trong doanh nghiệp, từ đó đưa ra các khuyến nghị nhằm cải thiện, nâng cao hiệu suất hoạt động.

Các đặc tính cơ bản của kiểm toán hoạt động

• Tính độc lập: Kiểm toán hoạt động do các kiểm toán viên có chuyên môn và độc lập với đơn vị được kiểm toán thực hiện.
• Tính khách quan: Các đánh giá, nhận xét của kiểm toán viên căn cứ trên cơ sở các bằng chứng khách quan, không bị chi phối bởi các yếu tố chủ quan.
• Tính kịp thời: Báo cáo kiểm toán hoạt động cung cấp thông tin, phân tích tình hình hoạt động của đơn vị một cách kịp thời để ban lãnh đạo có thể nhanh chóng điều chỉnh, khắc phục các tồn tại.
• Tính xây dựng: Mục tiêu của kiểm toán hoạt động không phải để phê phán hay chỉ trích mà là đưa ra các khuyến nghị thiết thực nhằm cải thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Ý nghĩa của kiểm toán hoạt động

• Giúp doanh nghiệp nhận diện các vấn đề, rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động sản xuất kinh doanh để có biện pháp xử lý kịp thời.
• Đánh giá mức độ tuân thủ các quy định, chính sách của doanh nghiệp cũng như các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động ngành nghề.
• Đưa ra các khuyến nghị về cải tiến quy trình, tối ưu hóa sử dụng nguồn lực, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và tiết kiệm chi phí.
• Cung cấp thông tin quan trọng để lãnh đạo có cơ sở ra các quyết định quản trị phù hợp, nâng cao năng lực quản lý của ban điều hành.

Xem thêm : Quy trình kiểm toán đối với báo cáo tài chính hiện hành

Các phương pháp kiểm toán hoạt động phổ biến hiện nay

Phương pháp kiểm toán hoạt động chung (Overall engagement approach)

Phương pháp này tiếp cận, xem xét toàn bộ môi trường kiểm soát nội bộ và quản lý rủi ro của tổ chức để đánh giá tính hiệu quả chung của các hoạt động. Kiểm toán viên sẽ thu thập thông tin tổng quan về cơ cấu tổ chức, chiến lược, mục tiêu, quy chế quản lý, các hệ thống kiểm soát và kết quả hoạt động để đưa ra nhận định về sự phù hợp, hiệu quả của các hoạt động và quy trình.

Phương pháp kiểm toán hoạt động riêng (Separate engagement approach) 

Phương pháp này tập trung đánh giá riêng lẻ một hoạt động, quy trình cụ thể trong doanh nghiệp như quá trình sản xuất, quá trình mua hàng, bán hàng, quá trình đầu tư, quá trình quản lý tài sản cố định, quản lý nhân lực…

Kiểm toán viên sẽ đi sâu vào kiểm tra chi tiết từng bước trong quy trình, thu thập bằng chứng về sự phù hợp của các thủ tục thực hiện, đánh giá các chỉ tiêu đạt được so với mục tiêu đề ra, phát hiện các vấn đề tồn tại, thiếu sót và đề xuất giải pháp.

Phương pháp kỹ thuật nghiệp vụ thu thập dữ liệu

Để có được bằng chứng đầy đủ, kiểm toán viên cần áp dụng các kỹ thuật thu thập thông tin như:

• Phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp nhân sự tham gia quy trình hoạt động để thu thập thông tin
• Quan sát: Quan sát trực tiếp quá trình thực hiện các hoạt động hàng ngày
• Đánh giá hồ sơ: Nghiên cứu, đánh giá các hồ sơ, tài liệu liên quan đến hoạt động
• Thử nghiệm: Thực hiện thử nghiệm kiểm tra các hoạt động, quy trình làm việc

Xem thêm : Thủ tục kiểm toán: Định nghĩa, các thủ tục, những điều cần biết 2024

Phương pháp kỹ thuật nghiệp vụ phân tích dữ liệu

Sau khi thu thập thông tin, kiểm toán viên tiến hành tổng hợp, phân loại và phân tích dữ liệu bằng các kỹ thuật nghiệp vụ như:

• Phân tích xu hướng: Theo dõi và phân tích sự biến động của các chỉ số hoạt động theo thời gian
• So sánh: So sánh kết quả thực tế với các tiêu chuẩn, mục tiêu đề ra hoặc so sánh với tình hình chung của ngành
• Phân tích chi phí-lợi ích: Đánh giá chi phí và lợi ích thu được của một hoạt động, quy trình để xem xét tính hiệu quả
• Phân tích vòng đời sản phẩm: Đối với doanh nghiệp sản xuất, kiểm toán viên có thể phân tích chi phí và doanh thu theo chu kỳ sống của sản phẩm.

Qua các kỹ thuật trên, kiểm toán viên sẽ có đủ cơ sở để đưa ra các nhận định, đánh giá về tính hiệu lực, hiệu quả của các hoạt động trong doanh nghiệp.

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 4 Thông tư 27/2020/TT-BTC hướng dẫn một số nội dung về kiểm toán nội bộ, kiểm toán hoạt động có thể được đơn vị thực hiện với các hình thức:

• Kiểm toán định kỳ theo kế hoạch kiểm toán hàng năm
• Kiểm toán đột xuất theo yêu cầu của người đứng đầu, hội đồng quản trị của đơn vị
• Kiểm toán theo chuyên đề riêng lẻ

Như vậy, tùy theo tình hình cụ thể, doanh nghiệp có thể lựa chọn phương pháp kiểm toán hoạt động phù hợp để đánh giá các quy trình, xác định rủi ro và tìm ra giải pháp cải tiến, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Các câu hỏi thường gặp về kiểm toán hoạt động

Vì sao nên lựa chọn kiểm toán hoạt động?

Kiểm toán hoạt động mang lại cho doanh nghiệp nhiều lợi ích quan trọng như:

• Phát hiện kịp thời các rủi ro tiềm ẩn, vấn đề tồn tại trong hoạt động để có biện pháp khắc phục, ngăn ngừa
• Tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn lực trong hoạt động kinh doanh, giảm thiểu lãng phí chi phí

Đảm bảo mức độ tuân thủ các quy định nội bộ doanh nghiệp và quy định pháp luật

• Cung cấp thông tin quan trọng để Ban lãnh đạo đưa ra các quyết định quản trị hiệu quả
• Tăng cường tính minh bạch trong hoạt động, nâng cao uy tín với các bên liên quan

Với những lợi ích to lớn như vậy, rõ ràng việc thực hiện kiểm toán hoạt động định kỳ là rất cần thiết để giúp doanh nghiệp luôn duy trì được hoạt động ổn định và phát triển bền vững.

Đối tượng nào bắt buộc phải kiểm toán hoạt động?

Tại Việt Nam hiện nay, một số đối tượng bắt buộc phải thực hiện kiểm toán hoạt động theo quy định bao gồm:

• Các tổ chức tín dụng phải thực hiện kiểm toán hoạt động hàng năm theo Điều 4 Thông tư 44/2011/TT-NHNN và Khoản 1 Điều 11 Thông tư 27/2020/TT-BTC.
• Các doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện kiểm toán hoạt động theo quy định tại Điều 14 Thông tư 50/2017/TT-BTC.

Đối với các doanh nghiệp khác, tuy không bắt buộc nhưng nhiều chuyên gia vẫn khuyến khích nên thực hiện kiểm toán hoạt động định kỳ để đảm bảo tính hiệu quả và quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh.

Liên hệ ngay với MAN để được tư vấn và báo giá dịch vụ kiểm toán hoạt động hiệu quả, phù hợp với doanh nghiệp của bạn!

Với phương châm “Làm đúng ngay từ đầu”, đội ngũ kiểm toán viên của chúng tôi sẽ cung cấp giải pháp kiểm toán hoạt động toàn diện, đảm bảo tính chính xác, minh bạch và tuân thủ đầy đủ các chuẩn mực trong nước và quốc tế.

Chúng tôi cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp của bạn, phát hiện kịp thời rủi ro, kiểm soát các quy trình và cung cấp những khuyến nghị giá trị, giúp nâng cao tối đa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động kinh doanh.

Không phải ngần ngại, hãy liên hệ với MAN ngay hôm nay để được tư vấn cụ thể về dịch vụ kiểm toán hoạt động từ các chuyên gia hàng đầu tại Việt Nam!

Kết luận

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh phức tạp và đầy thách thức hiện nay, việc kiểm soát và nâng cao tính hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh là vô cùng quan trọng. Chính vì vậy, kiểm toán hoạt động với vai trò phân tích, đánh giá chi tiết các quy trình,