Nguyên tắc, nghiệp vụ và yêu cầu cơ bản của kế toán chuẩn 2024

Yêu cầu cơ bản của kế toán được rất nhiều bạn trẻ quan tâm trong lúc lựa chọn ngành học. Nhằm giúp các bạn hiểu rõ hơn về kế toán, MAN – Master Accountant Network chia sẻ cho các bạn một số nguyên tắc, nghiệp vụ và yêu cầu công việc kế toán đúng chuẩn 2024 trong bài viết bên dưới.

Thông tin cơ bản về kế toán trong doanh nghiệp

Kế toán là bộ phận không trực tiếp tạo ra doanh thu hay lợi nhuận cho công ty nhưng luôn được xem là một trong những vị trí quan trọng nhất của công ty.

Kế toán có khái niệm là gì?

Kế toán có tên tiếng anh là Accounting là những người có nhiệm vụ là ghi chép, xử lý, thu thập và cung cấp các thông tin phản ánh tình hình hoạt động tài chính của doanh nghiệp, đơn vị tổ chức, cơ quan nhà nước…

Qua đó ta có thể thấy được bộ phận kế toán đóng vai trò chủ chốt và quan trọng trong lĩnh vực quản lý kinh tế trong phạm vi quản lý từ tổ chức cơ quan, doanh nghiệp cho đến phạm vi quản lý của toàn bộ nền kinh tế.

Theo khái niệm về kế toán ta biết được đối tượng của kế toán viên hay kế toán trưởng là sự hình thành và biến động của khoản tài sản cần phản ánh, thể hiện qua tài sản và nguồn vốn trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp, tổ chức.

Phân loại chi tiết kế toán 2024

Kế toán đã được chia làm một số loại như sau:

– Kế toán công: Đây là nhóm đối tượng kế toán làm việc cho cơ quan hoặc các doanh nghiệp nhà nước. Điểm nổi bật để nói về kế toán công là họ sẽ không làm việc trực tiếp với những vấn đề tài chính của doanh nghiệp mà làm việc với chủ thể của các tổ chức xã hội.

– Kế toán tài chính: là những người làm những nghiệp vụ kế toán xoay quanh những vấn đề tài chính gồm: theo dõi và phân tích các số liệu về tài chính. Thông qua đó, kế toán viên sẽ lập ra các báo cáo nhằm phản ánh tình hình tài chính của công ty.

– Kế toán pháp y: là những người dùng nghiệp vụ của kế toán điều tra các vấn đề kiện tụng, những dấu hiệu không bình thường trong các hoạt động tài chính, thương mại của tổ chức, doanh nghiệp.

– Kế toán chi phí: là người thực hiện những công việc, bao gồm việc ghi chép, kiểm soát hoạt động, chiến lược và thực hiện chi phí liên quan đến việc hoàn thành mục tiêu kinh doanh của tổ chức, doanh nghiệp. Họ có trách nhiệm cân đối, điều chỉnh chi phí để mang lại cho doanh nghiệp lợi nhuận cao nhất.

– Kế toán xã hội: Vị trí kế toán giữ vai trò cập nhật, thống kê và báo cáo tác động kinh tế xã hội của tổ chức, doanh nghiệp đối với với cộng đồng. Những báo cáo của kế toán xã hội thông thường sẽ đính kèm với báo cáo tài chính (BCTC) hàng năm của tổ chức, doanh nghiệp.

– Kế toán quản trị: Đây là người có trách nhiệm trong quản lý hoạt động kinh doanh của tổ chức, doanh nghiệp, nhằm đảm bảo các mục tiêu quản lý tối đa được hiệu quả. Các thông tin liên quan tài chính được kế toán quản trị cung cấp sẽ góp phần hỗ trợ ban lãnh đạo đánh giá và đưa ra quyết định một cách dễ dàng và nhanh chóng hơn.

– Kế toán dự án: Đây là người quản lý tài chính cho các nhà thầu công trình xây dựng. Họ sẽ làm những công việc như là chuẩn bị hồ sơ công trình, theo dõi các chi phí của dự án và đồng thời giải trình các vấn đề khi dự án của nhà đầu tư hoàn thành.

– Kiểm toán: Kiểm toán viên là những người có công việc thu thập và xác minh tính chính xác của BCTC, qua đó giúp xác định được tính hợp lý và xác thực của thông tin. Bên cạnh đó, kiểm toán chỉ ra những mặt còn hạn chế của doanh nghiệp và đưa ra các bạn pháp cải thiện hoặc khắc phục hiệu quả.

Muốn hiểu hơn về nghề kiểm toán có thể nhấp vào Đây

Đạo đức nghề nghiệp của kế toán viên

Kế toán là một ngành nghề với chuyên môn nhất định. Một đối tượng muốn hành nghề kế toán phải có chứng chỉ hành nghề theo như quy định của pháp luật của từng quốc gia. Đồng thời kế toán viên phải có đầy đủ các tiêu chuẩn về đạo đức nghề nghiệp, đây là những đạo đức liên quan đến người hành nghề kế toán, chứ không phải theo nghĩa rộng của từ này là đạo đức xã hội.

Đạo đức kế toán sẽ được biểu hiện qua việc áp dụng những nguyên tắc về hạnh kiểm, xác định hành động là đúng hay sai trong những hoạt động hành nghề kế toán. Những người hành nghề chuyên môn này cần có một số phẩm chất nhất định. Đầu tiên, họ cần phải có đủ đầy năng lực chuyên môn và luôn luôn phải học tập để có thể nâng cao trình độ chuyên môn phục vụ cho công việc.

Thứ hai là phải có trách nhiệm đối với công việc làm kế toán của mình. Kế toán cần phải hành động chính trực ngay cả khi phải hy sinh quyền lợi của cá nhân mình, luôn đặt sự tín nhiệm và lợi ích chung lên hàng đầu.

Người kế toán cần là những người có thể làm việc độc lập, cẩn thận, cẩn trọng và đảm bảo bí mật thông tin cho đơn vị mình làm việc. Kế toán được người trong xã hội xem là một trong những chuyên môn ngành nghề với những đạo đức cao quý. Do đó, mỗi kế toán viên phải có ý thức rèn luyện, nỗ lực, xây dựng vào bảo vệ đạo đức nghề nghiệp của ngành nghề mình theo đuổi.

Ở nước Việt Nam hiện nay, Bộ tài chính chính là cơ quan có thẩm quyền cấp chứng chỉ hành nghề kiểm toán và kế toán. Tổ chức về hiệp hội nghề nghiệp kế toán, kế toán ở Việt Nam được gọi là Hội kế toán và kiểm toán Việt Nam.

Những nguyên tắc kế toán cơ bản và ví dụ dễ hiểu

Luật kế toán ban hành 7 nguyên tắc kế toán cơ bản giúp các doanh nghiệp từ nhỏ đến lớn có thể luận thiện trong quá trình ghi chép, lập báo cáo tài chính theo cơ sở của chế độ kế toán và hệ thống chuẩn mực kiểm toán, kế toán. Đồng thời, những nguyên tắc này đã hỗ trợ các kiểm toán viên đưa ra những lời khuyên thích hợp và đúng đắn trong việc lập báo cáo tài chính. Bên cạnh đó, chúng còn giúp mọi người hiểu rõ và đánh giá một cách chính xác và khách quan những thông tin trên BCTC.

Cơ sở dồn tích (có tên gọi tiếng anh là Accrual Basis)

Nội dung nguyên tắc Accrual Basis quy định về các nghiệp vụ tài chính, kế toán của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ phải trả, doanh thu, chi phí, nguồn vốn… những công việc này đều cần được ghi chép một cách kỹ lưỡng vào sổ kế toán ngay thời điểm phát sinh nghiệp vụ và không dựa vào thời điểm thực tế chi thu hoặc tương đương.

BCTC được lập trên nguyên tắc cơ sở dồn tích luôn cho mọi người thấy rõ được tình hình tài chính của doanh nghiệp ở quá khứ hiện tại và tương lai. Qua nguyên tắc này, chúng ta cũng có thể hiểu rằng tất cả các nghiệp vụ kinh tế của công ty nào cũng đều phải được ghi chép vào sổ kế toán ngay thời điểm phát sinh giao dịch chứ không được căn cứ vào thực tế thu chi.

Hoạt động liên tục (được gọi là Going Concern)

Nội dung của nguyên tắc hoạt động liên tục yêu cầu BCTC cần phải được lập dựa trên cơ sở như là công ty đang hoạt động và vẫn sẽ tiếp tục trong tương lai gần. Trong trường hợp mà tình hình của doanh nghiệp ở thực tế khác với giả định thì BCTC này cần phải được lập trên một cơ sở khác, đồng thời kế toán viên cần đưa ra giải thích thỏa đáng về cơ sở mới.

Dựa trên nguyên tắc Going Concern bắt buộc kế toán không được lập quá các khoản dự phòng và cần đảm bảo theo đúng nguyên tắc. Yêu cầu đối với các khoản dự phòng sẽ không được đánh giá cao hơn giá trị của tài sản, với khoản thu nhập thì càng không thấp hơn giá trị của các khoản chi phí cũng như khoản phải trả. Kế toán chỉ được ghi nhận khoản doanh thu, thu nhập khi đã chắc chắn có bằng chứng về khả năng doanh nghiệp thu được lợi ích kinh tế. Khoản chi phí được ghi nhận trong trường hợp chứng minh về khả năng phát sinh của chi phí.

Giá gốc (tên tiếng anh là Historical Cost)

Mọi tài sản của doanh nghiệp phải ghi nhận theo nguyên tắc giá gốc (giá mà doanh nghiệp phải chi ra để có được cho mình tài sản đó). Giá gốc được tính toán dựa theo số tiền hoặc khoản giá trị tương đương với số tiền phải trả, đã được thanh toán hoặc tính theo các giá trị phù hợp của tài sản đó đã được xác định vào thời điểm ghi nhận tài sản đó. Trong trường hợp, giá gốc của tài sản có sự thay đổi, kế toán viên lúc này không được tự ý điều chỉnh, ngoại trừ trong luật kế toán, chuẩn mực kế toán có quy định khác cụ thể.

Phù hợp (hay còn gọi Matching Concept)

Nguyên tắc phù hợp nhắc nhở người sử dụng phải có sự phù hợp giữa việc ghi nhận về các khoản chi phí và doanh thu. Khi có sự ghi nhận một khoản doanh thu thì người ghi phải đưa ra được một khoản chi phí tương ứng có liên quan. Khoản chi phí tương ứng có sự liên quan đến doanh thu bao gồm khoản chi phí liên quan tới doanh thu của kỳ đó hay là khoản chi phí của kỳ trước.

Việc ghi nhận các khoản doanh thu tương ứng với khoản chi phí trong kỳ phát sinh sẽ giúp công ty tính toán và phân tích phần thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp một cách chính xác. Đây cũng chính là cơ sở để doanh nghiệp tính thuế thu nhập của doanh nghiệp cần phải nộp vào ngân sách nhà nước.

Nhất quán (nguyên tắc Consistency)

Doanh nghiệp cần phải có sự nhất quán trong cùng một kỳ kế toán giữa những chính sách và phương pháp kế toán mà doanh nghiệp đang lựa chọn để áp dụng. Trong trường hợp có sự thay đổi về phương pháp hay chính sách kế toán thì người ghi nhận phải bổ sung vào phần thuyết minh BCTC giải trình lý do vì sao và sự tác động của sự thay đổi đó.

Thận trọng (tên tiếng anh là Prudence Concept)

Nguyên tắc này yêu cầu kiểm toán viên phải luôn xem xét, đưa ra các phán đoán và cân nhắc kỹ lưỡng các vấn đề để lập ra ước tính kế toán. Thận trọng trong kế toán là không nên đánh giá giá trị cao hơn của các tài sản và khoản thu nhập, không lập quá lớn những khoản dự phòng cũng như không được thấp hơn giá trị những chi phí và khoản phải trả. Chỉ khi nào người sử dụng có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế thì thu nhập và doanh thu mới được ghi nhận. Việc ghi nhận chi phí cũng tương tự như vậy, cần phải có bằng chứng về khả năng phát sinh.

Trọng yếu (nguyên tắc Materiality Concept)

Nguyên tắc Materiality Concept được biểu hiện qua việc thông tin sẽ phụ thuộc vào tính chất và độ lớn của thông tin hoặc các sai sót trong một số hoàn cảnh hay trường hợp cụ thể. Khi thông tin bị thiếu hoặc không có sự chính xác cao sẽ có thể làm sai lệch BCTC của doanh nghiệp. Nguyên tắc trọng yếu cần phải cần được xem xét kỹ lưỡng về thông tin trên cả hai phương diện định tính và định lượng.

Các yêu cầu cơ bản của kế toán và ví dụ

Các yêu cầu của người làm kế toán theo điều 6 trong Luật kế toán sẽ bao gồm:

– Trung thực: thông tin cùng các số liệu kế toán cần được ghi nhận, báo cáo trên cơ sở các bằng chứng khách quan, đầy đủ và đúng với tình hình thực tế về bản chất nội dung, hiện trạng và giá trị của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

– Khách quan: thông tin cùng các số liệu kế toán phải được ghi chép, báo cáo đúng với thực tế, không xuyên tạc hay bóp méo.

Đầy đủ: tất cả các nghiệp vụ tài chính phát sinh trong kỳ kế toán cần phải được ghi chép và báo cáo một cách đầy đủ và không được bỏ sót.

– Kịp thời: số liệu và thông tin kế toán phải được ghi chép cùng báo cáo kịp thời, đúng lúc hoặc thậm chí là trước thời hạn quy định, không được có tình trạng chậm trễ.

– Dễ hiểu: số liệu và thông tin kế toán được trình bày trong BCTC cần rõ ràng, dễ hiểu đối với người dùng. Người dùng ở đây được hiểu là những đối tượng có hiểu biết về kinh tế, tài chính, kinh doanh, kế toán ở mức độ trung bình. Những số liệu hoặc thông tin liên quan đến những vấn đề phức tạp cần được giải trình rõ ràng trong phần thuyết minh của BCTC.

– Có thể so sánh: thông tin cùng các số liệu kế toán giữa các kỳ kế toán trong cùng một cơ sở, doanh nghiệp và giữa các cơ sở, doanh nghiệp chỉ có thể so sánh với nhau được với điều kiện khi chúng được tính toán và trình bày một cách nhất quán. Khi không nhất quán trong thông tin và số liệu thì cần phải giải trình trong phần thuyết minh để người dùng BCTC có thể so sánh các vấn đề giữa các doanh nghiệp, các kỳ kế toán hoặc giữa thông tin thực hiện với thông tin kế hoạch, dự toán.

Yêu cầu của kế toán theo quy định được nói trên phải được thực hiện đồng thời với nhau.

Ví dụ: yêu cầu đối với nhân viên kế toán về thông tin, số liệu ghi chép cần trung thực đã bao gồm các yêu cầu khách quan, kịp thời nhưng phải dễ hiểu, đầy đủ và có thể so sánh được.

Các nghiệp vụ cơ bản của ngành nghề kế toán mới nhất

Các nghiệp vụ cơ bản của ngành nghề kế toán gồm có:

– Thu thập thông tin và số liệu: Kế toán viên sẽ thu thập thông tin từ các hoạt động tài chính, kinh tế phát sinh trong doanh nghiệp mỗi ngày và đưa chúng vào các chứng từ kế toán dưới dạng phiếu chi, phiếu thu, phiếu xuất kho, phiếu nhập kho, hóa đơn bán hàng…

– Kiểm tra khoản thu chi của doanh nghiệp: người kế toán sẽ đảm nhận công việc quản lý tất cả các khoản thu hoặc chi phát sinh theo quy định của quỹ tiền mặt, tổ chức và chứng từ được đính kèm.

– Tiếp nhận cùng kiểm soát chứng từ của kế toán: kế toán viên phải có trách nhiệm kiểm soát các chứng từ có liên quan đến hoạt động thu, chi để đảm bảo tính chính xác và khách quan của các giao dịch phát sinh hàng ngày của doanh nghiệp.

– Ghi chép: kế toán viên hàng ngày cần phải tổng hợp và ghi chép vào sổ sách một cách đầy đủ, cụ thể, chính xác và kịp thời với số liệu của các hoạt động tài chính, kinh tế được phát sinh trong doanh nghiệp. Cuối tháng, kế toán viên sẽ tổng hợp lại các số liệu, thông tin này và đưa tất cả vào sổ kế toán.

– Tổng hợp và lập BCTC: kế toán mỗi tháng cần có trách nhiệm tổng hợp lại mọi thông tin, số liệu từ sổ kế toán đã được ghi chép và lập chúng thành các BCTC chi tiết để trình, gửi lên ban lãnh đạo của công ty. Các thông tin và số liệu được ghi nhận trong báo cáo này sẽ là căn cứ vô cùng quan trọng giúp ban lãnh đạo có thể điều chỉnh, đưa ra quyết định cho các hoạt động kinh tế, phát triển của tổ chức, công ty.

Hy vọng với những thông tin của MAN – Master Accountant Network đã chia sẻ ở trên sẽ giúp các bạn không còn vướng mắc về nguyên tắc, nghiệp vụ và yêu cầu cơ bản của kế toán. Nếu có bất kỳ vấn đề nào cần rõ ràng hơn về thông tin, bạn có thể liên lạc trực tiếp với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp của chúng tôi để được hỗ trợ tận tình và nhanh chóng.

Tìm hiểu thêm: Kế toán thuế là gì? vai trò, nhiệm vụ & yêu cầu công việc

Ban biên tập: MAN