Tầm quan trọng của phụ lục giao dịch liên kết

Bạn có biết rằng phụ lục giao dịch liên kết là một trong những hồ sơ quan trọng mà doanh nghiệp phải lập và nộp khi quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp hàng năm? Bạn có hiểu rõ về nội dung, quy trình và cách lập phụ lục giao dịch liên kết? Bạn có nhận thức được những lợi ích và tác hại khi lập hoặc không lập phụ lục giao dịch liên kết? Nếu bạn chưa có câu trả lời cho những câu hỏi trên, hãy đọc bài viết này để tìm hiểu chi tiết về phụ lục giao dịch liên kết và cách lập nó một cách hiệu quả.

Phụ lục giao dịch liên kết là gì?

Phụ lục giao dịch liên kết là một loại hồ sơ được đính kèm tờ khai giao dịch liên kết theo quy định của Nghị định số 132/2020/NĐ-CP ngày 05/11/2020 của Chính phủ về quản lý giá giao dịch liên kết trong doanh nghiệp. Phụ lục giao dịch liên kết có mục đích cung cấp thông tin về các bên liên kết, các loại giao dịch liên kết và cách xác định giá giao dịch liên kết của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế.

Theo Nghị định số 132/2020/NĐ-CP, bên liên kết là các doanh nghiệp có quan hệ về vốn, quản trị hoặc kiểm soát nhau theo các hình thức quy định. Giao dịch liên kết là các giao dịch về hàng hóa, dịch vụ, tài chính hoặc các giao dịch khác giữa các bên liên kết. Giá giao dịch liên kết là giá được thỏa thuận giữa các bên liên kết khi thực hiện các giao dịch liên kết.

Nội dung của phụ lục giao dịch liên kết

Theo Nghị định số 132/2020/NĐ-CP, phụ lục giao dịch liên kết bao gồm 4 loại phụ lục, cụ thể như sau:

Phụ lục I: Thông tin về quan hệ liên kết và giao dịch liên kết. Phụ lục này bao gồm các thông tin sau:

Thông tin chung về người nộp thuế: Tên doanh nghiệp, mã số thuế, địa chỉ trụ sở chính, số điện thoại, email, ngành nghề kinh doanh chính.

Thông tin về các bên liên kết: Tên bên liên kết, quốc gia, mã số thuế, hình thức quan hệ liên kết.

Thông tin về các trường hợp được miễn nghĩa vụ kê khai, miễn trừ việc nộp hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết: Các trường hợp được miễn nghĩa vụ kê khai là các doanh nghiệp có tổng giá trị giao dịch liên kết trong kỳ tính thuế không vượt quá 50 tỷ đồng hoặc có tổng doanh thu trong kỳ tính thuế không vượt quá 200 tỷ đồng. Các trường hợp được miễn trừ việc nộp hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết là các doanh nghiệp có tổng giá trị giao dịch liên kết trong kỳ tính thuế không vượt quá 30 tỷ đồng và có tổng doanh thu trong kỳ tính thuế không vượt quá 100 tỷ đồng.

Thông tin xác định giá giao dịch liên kết: Loại giao dịch liên kết, phương pháp xác định giá giao dịch liên kết, giá giao dịch liên kết thực tế, giá giao dịch liên kết tham chiếu, chênh lệch giá giao dịch liên kết.

Kết quả sản xuất kinh doanh sau khi xác định giá giao dịch liên kết: Doanh thu, chi phí, lợi nhuận trước thuế, thuế TNDN phải nộp.

Phụ lục II: Thông tin về các bên tham gia giao dịch liên kết. Phụ lục này bao gồm các thông tin sau:

Thông tin chung về người nộp thuế: Tương tự như phụ lục I.

Thông tin về các bên tham gia giao dịch liên kết: Tên bên tham gia giao dịch liên kết, quốc gia, mã số thuế, ngành nghề kinh doanh chính, hình thức quan hệ liên kết, vai trò trong giao dịch liên kết (bán hàng, mua hàng, cung cấp dịch vụ, nhận dịch vụ…), loại giao dịch liên kết (hàng hóa, dịch vụ, tài chính…), phương pháp xác định giá giao dịch liên kết.

Phụ lục III: Thông tin chi tiết về từng loại giao dịch liên kết. Phụ lục này bao gồm các thông tin sau:

Thông tin chung về người nộp thuế: Tương tự như phụ lục I.

Thông tin chi tiết về từng loại giao dịch liên kết: Loại giao dịch liên kết (hàng hóa, dịch vụ, tài chính…), tên và mã số của hàng hóa hoặc dịch vụ được giao dịch, số lượng và đơn vị tính của hàng hóa hoặc dịch vụ được giao dịch, giá giao dịch liên kết thực tế của từng loại hàng hóa hoặc dịch vụ.

Phụ lục IV: Thông tin về các khoản chi phí được phân bổ cho các bên liên kết. Phụ lục này bao gồm các thông tin sau:

Thông tin chung về người nộp thuế: Tương tự như phụ lục I.

Thông tin về các khoản chi phí được phân bổ cho các bên liên kết: Tên và mã số thuế của các bên liên kết được phân bổ chi phí, loại chi phí được phân bổ (chi phí quản lý, chi phí nghiên cứu và phát triển, chi phí tiếp thị…), cơ sở và phương pháp phân bổ chi phí, tỷ lệ và số tiền chi phí được phân bổ cho từng bên liên kết.

Quy trình lập và nộp phụ lục giao dịch liên kết

Để lập và nộp phụ lục giao dịch liên kết, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:

Bước 1: Xác định các bên liên kết và các giao dịch liên kết trong kỳ kê khai. Doanh nghiệp cần kiểm tra lại các quan hệ về vốn, quản trị hoặc kiểm soát với các doanh nghiệp khác để xác định các bên liên kết. Doanh nghiệp cũng cần thu thập hóa đơn, chứng từ và hợp đồng liên quan đến các giao dịch về hàng hóa, dịch vụ, tài chính hoặc các giao dịch khác giữa các bên liên kết trong kỳ tính thuế.
Bước 2: Thu thập thông tin về từng giao dịch liên kết. Doanh nghiệp cần có đầy đủ thông tin về tên, mã số, quốc gia, ngành nghề, hình thức quan hệ, vai trò, loại giao dịch, giá giao dịch của các bên tham gia giao dịch liên kết. Doanh nghiệp cũng cần có thông tin về các khoản chi phí được phân bổ cho các bên liên kết (nếu có).
Bước 3: Lập phụ lục giao dịch liên kết theo mẫu quy định. Doanh nghiệp cần điền đầy đủ và chính xác các thông tin vào 4 loại phụ lục I, II, III và IV theo mẫu của Cục Thuế. Doanh nghiệp cần chú ý đến việc xác định giá giao dịch liên kết theo một trong 5 phương pháp quy định, đó là: Phương pháp giá so sánh không điều chỉnh (CUP), Phương pháp giá tái bán (RPM), Phương pháp giá mua lại (CPM), Phương pháp chia lợi nhuận (TNMM) và Phương pháp chia lợi ích toàn cầu (PSM). Doanh nghiệp cần có căn cứ để chọn và áp dụng một trong những phương pháp này cho từng loại giao dịch liên kết.
Bước 4: Nộp phụ lục giao dịch liên kết kèm theo hồ sơ khai thuế TNDN trong thời hạn quy định. Doanh nghiệp cần nộp tờ khai giao dịch liên kết và 4 loại phụ lục I, II, III và IV qua mạng hoặc trực tiếp tại cơ quan thuế có thẩm quyền khi quyết toán thuế TNDN hàng năm. Thời hạn nộp là trước ngày 31/3 của năm tiếp theo. Ngoài ra, doanh nghiệp còn có trách nhiệm lưu trữ và cung cấp hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết khi được yêu cầu bởi cơ quan thuế.

Hướng dẫn cách lập và kê khai phụ lục giao dịch liên kết

Để lập và kê khai phụ lục giao dịch liên kết một cách hiệu quả, doanh nghiệp có thể tham khảo các bước cụ thể sau đây:

Bước 1: Tải về mẫu tờ khai giao dịch liên kết và 4 loại phụ lục I, II, III và IV từ trang web của Cục Thuế. Mẫu tờ khai và phụ lục có định dạng file Excel, có sẵn các ô để điền thông tin.
Bước 2: Mở file Excel và điền thông tin vào các ô theo hướng dẫn của mẫu. Doanh nghiệp cần chú ý đến các ô có màu xanh lá cây, đó là các ô có công thức tính toán tự động. Doanh nghiệp không nên thay đổi hoặc xóa các công thức này để tránh sai sót.
Bước 3: Kiểm tra lại thông tin đã điền vào các ô. Doanh nghiệp cần đảm bảo rằng thông tin là đầy đủ, chính xác và nhất quán với các hồ sơ kế toán và thuế của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng cần kiểm tra lại các số liệu được tính toán tự động bởi các công thức trong các ô màu xanh lá cây.
Bước 4: Lưu file Excel với tên theo quy định của Cục Thuế. Tên file gồm có 3 phần: Mã số thuế của doanh nghiệp, kỳ tính thuế và loại hồ sơ. Ví dụ: 0312345678_2023_TKGDLLK.xlsx là tên file của tờ khai giao dịch liên kết của doanh nghiệp có mã số thuế là 0312345678 trong kỳ tính thuế năm 2023.
Bước 5: Nộp file Excel qua mạng hoặc trực tiếp tại cơ quan thuế có thẩm quyền. Doanh nghiệp có thể sử dụng chương trình HTKK (Hỗ trợ kê khai thuế) để nộp qua mạng. Doanh nghiệp cần đăng nhập vào tài khoản của mình trên HTKK, chọn chức năng “Nộp tờ khai”, chọn loại hồ sơ là “Tờ khai giao dịch liên kết”, chọn file Excel đã lưu ở bước 4 và nhấn “Gửi”. Doanh nghiệp sẽ nhận được mã xác nhận nộp tờ khai thành công từ HTKK. Nếu doanh nghiệp muốn nộp trực tiếp tại cơ quan thuế, doanh nghiệp cần in ra tờ khai giao dịch liên kết và 4 loại phụ lục I, II, III và IV từ file Excel đã lưu ở bước 4, ký tên và đóng dấu vào các mẫu, sau đó mang đến cơ quan thuế có thẩm quyền để nộp.

Lợi ích khi lập đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết

Việc lập đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết mang lại cho doanh nghiệp những lợi ích sau:

Tuân thủ quy định của pháp luật thuế. Đây là nghĩa vụ của doanh nghiệp khi tham gia vào các giao dịch liên kết với các bên có quan hệ về vốn, quản trị hoặc kiểm soát. Việc lập và nộp phụ lục giao dịch liên kết sẽ giúp doanh nghiệp minh bạch về các giao dịch liên kết và chứng minh rằng giá giao dịch liên kết được xác định theo nguyên tắc giá thị trường. Điều này sẽ tránh được những rủi ro về thuế, như bị truy thu, phạt, thanh tra, kiểm tra thuế.
Tránh bị phạt và truy thu thuế. Nếu doanh nghiệp không lập hoặc lập không đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết, doanh nghiệp sẽ bị xử phạt theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Cụ thể, doanh nghiệp sẽ bị phạt từ 0,3% đến 0,5% tổng giá trị giao dịch liên kết trong kỳ tính thuế. Ngoài ra, nếu cơ quan thuế phát hiện ra rằng giá giao dịch liên kết của doanh nghiệp không phù hợp với nguyên tắc giá thị trường, cơ quan thuế có quyền điều chỉnh giá giao dịch liên kết và truy thu thuế TNDN chênh lệch. Điều này sẽ làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận của doanh nghiệp.

Ví dụ: Một doanh nghiệp có tổng giá trị giao dịch liên kết trong kỳ tính thuế là 100 tỷ đồng, nhưng không lập phụ lục giao dịch liên kết. Doanh nghiệp này sẽ bị phạt từ 300 triệu đồng đến 500 triệu đồng. Nếu cơ quan thuế xác định rằng giá giao dịch liên kết của doanh nghiệp này thấp hơn 10% so với giá thị trường, cơ quan thuế sẽ điều chỉnh giá giao dịch liên kết lên 110 tỷ đồng và truy thu thuế TNDN chênh lệch là 2 tỷ đồng (với mức thuế TNDN là 20%). Tổng chi phí mà doanh nghiệp này phải chịu là từ 2,3 tỷ đồng đến 2,5 tỷ đồng.

Tăng uy tín và niềm tin với các bên liên quan. Việc lập và nộp phụ lục giao dịch liên kết sẽ cho thấy sự chuyên nghiệp và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật. Điều này sẽ tạo được lòng tin và thiện cảm với các cơ quan nhà nước, cổ đông, đối tác và ngân hàng. Điều này sẽ góp phần tăng khả năng huy động vốn, mở rộng thị trường và hợp tác kinh doanh của doanh nghiệp.

Ví dụ: Một doanh nghiệp muốn vay vốn từ một ngân hàng để mở rộng sản xuất. Ngân hàng yêu cầu doanh nghiệp cung cấp các hồ sơ kế toán và thuế, trong đó có phụ lục giao dịch liên kết. Nếu doanh nghiệp có phụ lục giao dịch liên kết đầy đủ và chính xác, ngân hàng sẽ đánh giá cao khả năng thanh toán nợ và tín nhiệm của doanh nghiệp. Ngân hàng sẽ dễ dàng cho doanh nghiệp vay vốn với lãi suất thấp và thời hạn dài. Ngược lại, nếu doanh nghiệp không có phụ lục giao dịch liên kết hoặc có phụ lục giao dịch liên kết không đúng sự thật, ngân hàng sẽ nghi ngờ về tính minh bạch và hiệu quả của doanh nghiệp. Ngân hàng sẽ từ chối cho doanh nghiệp vay vốn hoặc cho vay với lãi suất cao và thời hạn ngắn.

Tác hại khi không lập hoặc lập không đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết

Ngược lại, việc không lập hoặc lập không đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết sẽ gây ra những tác hại sau:

Vi phạm quy định của pháp luật thuế. Đây là hành vi trốn thuế hoặc gian lận thuế của doanh nghiệp khi tham gia vào các giao dịch liên kết với các bên có quan hệ về vốn, quản trị hoặc kiểm soát. Việc không lập hoặc lập không đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết sẽ làm cho cơ quan thuế khó kiểm tra và giám sát các giao dịch liên kết của doanh nghiệp. Điều này sẽ ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế và ngân sách nhà nước.
Bị phạt và truy thu thuế. Nếu doanh nghiệp không lập hoặc lập không đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết, doanh nghiệp sẽ bị xử phạt theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Cụ thể, doanh nghiệp sẽ bị phạt từ 0,3% đến 0,5% tổng giá trị giao dịch liên kết trong kỳ tính thuế. Ngoài ra, nếu cơ quan thuế phát hiện ra rằng giá giao dịch liên kết của doanh nghiệp không phù hợp với nguyên tắc giá thị trường, cơ quan thuế có quyền điều chỉnh giá giao dịch liên kết và truy thu thuế TNDN chênh lệch. Điều này sẽ làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận của doanh nghiệp.

Mất uy tín và niềm tin với các bên liên quan. Việc không lập hoặc lập không đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết sẽ cho thấy sự thiếu chuyên nghiệp và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật. Điều này sẽ làm mất lòng tin và thiện cảm với các cơ quan nhà nước, cổ đông, đối tác và ngân hàng. Điều này sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc huy động vốn, mở rộng thị trường và hợp tác kinh doanh.

Ví dụ: Một doanh nghiệp bị thanh tra thuế và phát hiện ra rằng doanh nghiệp này đã lập không đầy đủ phụ lục giao dịch liên kết, che giấu một số giao dịch liên kết có giá thấp hơn giá thị trường để trốn thuế. Doanh nghiệp này sẽ bị công bố danh sách đen trên các phương tiện truyền thông, làm ảnh hưởng đến hình ảnh và uy tín của doanh nghiệp. Các cổ đông, đối tác và ngân hàng sẽ không tin tưởng vào doanh nghiệp này và có thể rút vốn, chấm dứt hợp đồng hoặc yêu cầu bồi thường.

Kết luận

Phụ lục giao dịch liên kết là một trong những hồ sơ quan trọng mà doanh nghiệp phải lập và nộp khi quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp hàng năm. Phụ lục giao dịch liên kết có mục đích cung cấp thông tin về các bên liên kết, các loại giao dịch liên kết và cách xác định giá giao dịch liên kết của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế. Việc lập và nộp phụ lục giao dịch liên kết sẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định của pháp luật thuế, tránh bị phạt và truy thu thuế, tăng uy tín và niềm tin với các bên liên quan. Để lập và nộp phụ lục giao dịch liên kết một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau: Xác định các bên liên kết và các giao dịch liên kết trong kỳ kê khai, Thu thập thông tin về từng giao dịch liên kết, Lập phụ lục giao dịch liên kết theo mẫu quy định, Nộp phụ lục giao dịch liên kết kèm theo hồ sơ khai thuế TNDN trong thời hạn quy định.