Phương pháp đánh giá mức độ rủi ro của hồ sơ hoàn thuế GTGT

Hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) là quyền lợi hợp pháp của các doanh nghiệp tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Tuy nhiên, hoàn thuế GTGT cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về việc lạm dụng, gian lận, trốn thuế của một số doanh nghiệp. Để quản lý hiệu quả hoàn thuế GTGT, Tổng cục Thuế đã ban hành Quyết định số 1388/QĐ-TCT ngày 18/9/2023 về việc áp dụng quản lý rủi ro trong phân loại hoàn thuế GTGT. Theo đó, Tổng cục Thuế và các Cục thuế địa phương sẽ sử dụng các phương pháp phân tích, đánh giá mức độ rủi ro của hồ sơ hoàn thuế GTGT để xác định các hồ sơ có dấu hiệu rủi ro cao và thực hiện các biện pháp kiểm soát, thanh tra, kiểm tra sau hoàn thuế.

Bài viết này sẽ trình bày về các phương pháp đánh giá mức độ rủi ro của hồ sơ hoàn thuế GTGT theo Quyết định số 1388/QĐ-TCT và Công văn số 4654/TCT-QLRR ngày 20/10/2023 của Tổng cục Thuế.

Phương pháp phân tích đánh giá mức độ rủi ro của từng chỉ số tiêu chí

Theo Quyết định số 1388/QĐ-TCT, Tổng cục Thuế đã xây dựng Bộ chỉ số tiêu chí rủi ro để áp dụng quản lý rủi ro trong phân loại hoàn thuế GTGT. Bộ chỉ số tiêu chí gồm có:

• Nhóm I: Chỉ số tiêu chí chung áp dụng cho tất cả các hồ sơ hoàn thuế GTGT.
• Nhóm II: Chỉ số tiêu chí riêng áp dụng cho các hồ sơ hoàn thuế GTGT của dự án đầu tư.
• Nhóm III: Chỉ số tiêu chí riêng áp dụng cho các hồ sơ hoàn thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu.

Mỗi chỉ số tiêu chí được xác định theo các thông tin về doanh nghiệp, hồ sơ hoàn thuế và kết quả thanh tra, kiểm tra trước đó (nếu có). Mỗi chỉ số tiêu chí được gán một trọng số tương ứng với mức độ ảnh hưởng của nó đến rủi ro hoàn thuế GTGT.

Phương pháp phân tích đánh giá mức độ rủi ro của từng chỉ số tiêu chí được tính toán chủ yếu theo các hàm xác xuất thống kê. Ứng dụng quản lý rủi ro sẽ tự động tính toán đưa ra mức điểm từ 1 đến 10 cho từng chỉ số tiêu chí. Mức điểm càng cao thì rủi ro càng cao và ngược lại.

Tài liệu: Công văn số 4654/TCT-QLRR ngày 20/10/2023

Phương pháp phân ngưỡng rủi ro cao đối với từng hồ sơ đề nghị hoàn thuế

Sau khi có được mức điểm của từng chỉ số tiêu chí, ứng dụng quản lý rủi ro sẽ tính toán tổng điểm rủi ro của mỗi hồ sơ hoàn thuế GTGT bằng cách nhân mức điểm của từng chỉ số tiêu chí với trọng số của nó và cộng lại. Tổng điểm rủi ro càng cao thì hồ sơ hoàn thuế GTGT càng có dấu hiệu rủi ro cao và ngược lại.

Phương pháp phân ngưỡng rủi ro cao đối với từng hồ sơ đề nghị hoàn thuế được dựa trên tổng điểm rủi ro và lựa chọn theo một trong hai phương pháp sau:

• Phương pháp số tuyệt đối: số hồ sơ đề nghị hoàn thuế GTGT rủi ro cao được xác định theo tổng điểm rủi ro (ứng dụng có thể cho phép phân ngưỡng theo nhóm cơ quan thuế hoặc theo từng Cục thuế). Ví dụ: nếu phân ngưỡng là 80 điểm, thì các hồ sơ có tổng điểm rủi ro lớn hơn hoặc bằng 80 điểm sẽ được xem là rủi ro cao.
• Phương pháp số tương đối: số lượng hồ sơ đề nghị hoàn thuế GTGT có dấu hiệu rủi ro cao xác định theo tỷ lệ % tính trên số lượng hồ sơ đề nghị hoàn thuế GTGT trong vòng 12 tháng (hoặc 24 tháng) của cơ quan thuế. Ví dụ: nếu phân ngưỡng là 10%, thì các hồ sơ có tổng điểm rủi ro cao nhất trong 10% số lượng hồ sơ đề nghị hoàn thuế GTGT trong vòng 12 tháng (hoặc 24 tháng) của cơ quan thuế sẽ được xem là rủi ro cao.

Kết luận

Phương pháp đánh giá mức độ rủi ro của hồ sơ hoàn thuế GTGT là một công cụ quan trọng để giúp Tổng cục Thuế và các Cục thuế địa phương nâng cao hiệu quả quản lý hoàn thuế GTGT, phát hiện và ngăn chặn các hành vi lạm dụng, gian lận, trốn thuế. Bằng cách áp dụng các phương pháp phân tích, đánh giá mức độ rủi ro của từng chỉ số tiêu chí và phân ngưỡng rủi ro cao đối với từng hồ sơ đề nghị hoàn thuế, Tổng cục Thuế và các Cục thuế địa phương có thể xác định được các hồ sơ có dấu hiệu rủi ro cao và thực hiện các biện pháp kiểm soát, thanh tra, kiểm tra sau hoàn thuế kịp thời và hiệu quả.