Kiểm toán doanh nghiệp lớn theo Nghị định 90/2025/NĐ-CP

Kiểm toán doanh nghiệp lớn là bắt buộc: Theo Nghị định 90/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 14/4/2025, các doanh nghiệp có doanh thu trên 300 tỷ đồng, số lao động trên 200 người hoặc tổng tài sản trên 100 tỷ đồng đều thuộc diện phải kiểm toán. Việc này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn giúp doanh nghiệp minh bạch tài chính, quản trị rủi ro và nâng cao uy tín trước cổ đông, đối tác và ngân hàng.

Bài viết phân tích chi tiết: tiêu chí xác định doanh nghiệp lớn, hướng dẫn xác định quy mô, thay đổi về thời hạn ký báo cáo kiểm toán, trách nhiệm và rủi ro khi không thực hiện kiểm toán, cùng gợi ý hành động để doanh nghiệp tuân thủ pháp luật một cách chính xác và chiến lược. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể bảo vệ quyền lợi, nâng cao độ tin cậy và mở rộng cơ hội kinh doanh.

Xem thêm bài viết: Doanh nghiệp đạt doanh thu trên 300 tỷ đồng sẽ chính thức thuộc diện kiểm toán bắt buộc từ 14/4/2025

Tầm quan trọng kiểm toán doanh nghiệp lớn

Theo kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực kiểm toán, báo cáo tài chính là công cụ quản trị tối quan trọng giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động, phát hiện rủi ro và đảm bảo sự minh bạch đối với cổ đông, đối tác, ngân hàng cũng như cơ quan quản lý. Đối với các doanh nghiệp có quy mô lớn, kiểm toán báo cáo tài chính không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn là công cụ chiến lược, góp phần nâng cao uy tín và tạo dựng niềm tin trên thị trường.

Từ góc độ chuyên gia, việc thực hiện kiểm toán đúng chuẩn cho các doanh nghiệp lớn giúp:

• Đánh giá chính xác tình hình tài chính: Xác minh các số liệu kế toán, doanh thu, tài sản, nợ phải trả, từ đó giúp lãnh đạo đưa ra quyết định quản trị kịp thời.

• Quản trị rủi ro: Kiểm toán giúp nhận diện các rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt là các khoản chi phí chưa hợp lý hoặc các giao dịch tài chính phức tạp.

• Bảo vệ quyền lợi các bên liên quan: Cổ đông, ngân hàng và đối tác có thể dựa vào báo cáo kiểm toán để ra quyết định đầu tư hoặc hợp tác, đảm bảo tính minh bạch và công bằng.

Việc Nghị định 90/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 14/4/2025 đã mở rộng phạm vi các doanh nghiệp bắt buộc kiểm toán, bao gồm cả những doanh nghiệp trước đây không thuộc diện kiểm toán bắt buộc. Chuyên gia đánh giá rằng, điều này không chỉ thúc đẩy tính minh bạch tài chính toàn diện mà còn giúp thị trường có thêm một chuẩn mực chung, đặc biệt quan trọng đối với doanh nghiệp quy mô lớn đang mở rộng hoạt động, huy động vốn hoặc quan hệ với đối tác chiến lược.

Khung pháp lý về kiểm toán doanh nghiệp lớn

Việc nắm vững khung pháp lý là nền tảng để doanh nghiệp thực hiện kiểm toán đúng quy định và bảo đảm minh bạch tài chính. Nghị định 90/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ 14/4/2025, sửa đổi và bổ sung một số điều của Nghị định 17/2012/NĐ-CP, xác định rõ phạm vi các doanh nghiệp thuộc diện bắt buộc kiểm toán báo cáo tài chính. Đây là thay đổi quan trọng, bởi trước đây nhiều doanh nghiệp quy mô lớn không thuộc diện bắt buộc kiểm toán vẫn chưa được yêu cầu thực hiện đầy đủ kiểm toán, tiềm ẩn rủi ro về minh bạch thông tin tài chính.

Cùng với nghị định này, Luật Kiểm toán độc lập 67/2011/QH12 và Luật Kế toán 88/2015/QH13 đóng vai trò là nền tảng pháp lý quan trọng, giúp xác định rõ trách nhiệm và quyền hạn của doanh nghiệp và kiểm toán viên. Việc hiểu và áp dụng đúng các văn bản này giúp doanh nghiệp nâng cao độ tin cậy của báo cáo tài chính, đồng thời tạo thuận lợi trong quan hệ với đối tác, cổ đông và ngân hàng.

Mặc dù một số doanh nghiệp không thuộc diện bắt buộc kiểm toán, việc chủ động thực hiện kiểm toán vẫn là giải pháp hiệu quả để quản trị rủi ro và nâng cao uy tín, đặc biệt đối với doanh nghiệp đang mở rộng quy mô hoặc tìm kiếm cơ hội đầu tư.

Tiêu chí xác định doanh nghiệp lớn

Xác định đúng quy mô doanh nghiệp là bước nền tảng để thực hiện nghĩa vụ kiểm toán doanh nghiệp lớn theo quy định pháp luật. Theo Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập 67/2011/QH12, một doanh nghiệp được coi là “quy mô lớn” nếu đáp ứng ít nhất 2 trong 3 tiêu chí sau:

Số lao động tham gia BHXH bình quân năm trên 200 người (kiểm toán doanh nghiệp 200 lao động)

Đây là chỉ số quan trọng phản ánh quy mô nguồn nhân lực và mức độ phức tạp trong quản lý. Doanh nghiệp có số lao động lớn cần báo cáo tài chính minh bạch để đảm bảo quyền lợi của người lao động, cổ đông và đối tác.

Tổng doanh thu năm trên 300 tỷ đồng (kiểm toán doanh nghiệp 300 tỷ)

Doanh thu là chỉ tiêu kinh tế phản ánh mức độ hoạt động và ảnh hưởng trên thị trường. Doanh nghiệp có doanh thu vượt ngưỡng 300 tỷ đồng sẽ thuộc diện bắt buộc kiểm toán, giúp nâng cao độ tin cậy trong quan hệ với ngân hàng, nhà đầu tư và đối tác.

Tổng tài sản trên 100 tỷ đồng (kiểm toán doanh nghiệp 100 tỷ)

Tài sản lớn đồng nghĩa với rủi ro tài chính cao hơn. Việc kiểm toán giúp xác minh giá trị tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu, đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh trung thực tình hình tài chính doanh nghiệp.

Ví dụ minh họa: Doanh nghiệp A có tổng doanh thu 300 tỷ đồng trong năm và số lao động tham gia BHXH bình quân 220 người, trong khi tổng tài sản chỉ đạt 90 tỷ đồng, chưa đạt ngưỡng 100 tỷ. Theo Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập, doanh nghiệp được coi là “quy mô lớn” nếu thỏa ít nhất 2 trong 3 tiêu chí: số lao động trên 200 người, tổng doanh thu trên 300 tỷ đồng và tổng tài sản trên 100 tỷ đồng.

Trong trường hợp này, doanh nghiệp A đáp ứng 2/3 tiêu chí (doanh thu và số lao động), nên vẫn bắt buộc thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính, mặc dù không phải là công ty đại chúng hay tổ chức tín dụng.

Việc hiểu rõ và áp dụng đúng các tiêu chí này không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn là công cụ quản trị rủi ro và nâng cao uy tín trong môi trường kinh doanh hiện nay.

Hướng dẫn xác định quy mô doanh nghiệp 

Để thực hiện đúng nghĩa vụ kiểm toán, doanh nghiệp cần xác định quy mô hoạt động theo các hướng dẫn cụ thể:

• Số lao động bình quân năm: tính dựa trên tổng số người tham gia BHXH trong năm tài chính, phản ánh quy mô nhân sự thực tế.

• Tổng doanh thu: bao gồm doanh thu từ bán hàng và cung cấp dịch vụ theo báo cáo tài chính, phản ánh chính xác năng lực kinh doanh của doanh nghiệp.

• Tổng tài sản: tính theo giá trị ghi nhận tại thời điểm kết thúc năm tài chính, đảm bảo đánh giá đầy đủ quy mô tài sản đang quản lý.

Việc nắm vững cách tính này giúp doanh nghiệp chủ động xác định liệu mình có thuộc diện bắt buộc kiểm toán hay không, từ đó thực hiện đầy đủ nghĩa vụ pháp lý và duy trì minh bạch tài chính với cổ đông, đối tác và ngân hàng.

Xem thêm bài viết: Hỏi đáp: Công ty cổ phần có bắt buộc kiểm toán theo Nghị định 90/2025/NĐ-CP

Thay đổi về thời hạn ký báo cáo kiểm toán

Theo khoản 2 Điều 16 Nghị định 17/2012/NĐ-CP (sửa đổi), thời hạn kiểm toán viên được phép ký báo cáo kiểm toán cho cùng một đơn vị đã được kéo dài lên 5 năm liên tục, thay vì 3 năm như quy định trước đây. Quy định này vừa đảm bảo ổn định trong hoạt động kiểm toán, giúp doanh nghiệp duy trì sự liên tục trong đánh giá báo cáo tài chính, vừa bảo vệ tính độc lập và khách quan của kiểm toán viên trong quá trình hành nghề.

Đối với các doanh nghiệp lớn, đặc biệt những doanh nghiệp thuộc diện bắt buộc kiểm toán, thay đổi này tạo điều kiện thuận lợi để lựa chọn kiểm toán viên lâu dài, đồng thời đảm bảo báo cáo tài chính được kiểm toán một cách chính xác, minh bạch và nhất quán theo thời gian.

Trách nhiệm và rủi ro của doanh nghiệp

Doanh nghiệp có trách nhiệm chủ động rà soát quy mô hoạt động và thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính đúng thời hạn theo quy định pháp luật. Việc thực hiện đầy đủ nghĩa vụ kiểm toán doanh nghiệp quy mô lớn không chỉ giúp đảm bảo tính minh bạch tài chính mà còn củng cố uy tín và niềm tin với cổ đông, đối tác và ngân hàng.

Trái lại, nếu doanh nghiệp không thực hiện kiểm toán bắt buộc, có thể phải đối mặt với một số rủi ro đáng kể. Doanh nghiệp có nguy cơ bị xử phạt hành chính theo quy định, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và lòng tin của đối tác, cổ đông. Bên cạnh đó, việc không tuân thủ nghĩa vụ kiểm toán cũng có thể gây trở ngại trong quan hệ với ngân hàng hoặc các đối tác kinh doanh, làm giảm khả năng tiếp cận nguồn vốn hoặc hợp tác chiến lược.

Do đó, việc nắm rõ tiêu chí, hướng dẫn và thời hạn kiểm toán là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp minh bạch tài chính, giảm thiểu rủi ro pháp lý và duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Gợi ý hành động cho doanh nghiệp

Để đảm bảo tuân thủ quy định và thực hiện kiểm toán doanh nghiệp lớn một cách chính xác, doanh nghiệp cần chủ động chuẩn bị và rà soát toàn bộ báo cáo tài chính. Việc này bao gồm kiểm tra kỹ các tiêu chí xác định doanh nghiệp lớn, như doanh thu 300 tỷ đồng, tổng tài sản 100 tỷ đồng và số lao động 200 người, nhằm xác định rõ nghĩa vụ kiểm toán.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp nên cân nhắc việc hợp tác với các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp như MAN – Master Accountant Network, nơi cung cấp hướng dẫn chi tiết, hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ và thực hiện kiểm toán đúng quy định. Sự chủ động này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý mà còn nâng cao uy tín trước cổ đông, đối tác và ngân hàng, đồng thời đảm bảo minh bạch tài chính trong hoạt động kinh doanh hàng ngày.

Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network

• Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
• Mobile / Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
• Email: man@man.net.vn

Kết luận

Tóm lại, các doanh nghiệp đạt doanh thu trên 300 tỷ đồng, có số lao động trên 200 người hoặc tổng tài sản trên 100 tỷ đồng đều thuộc diện bắt buộc kiểm toán theo Nghị định 90/2025/NĐ-CP. Việc tuân thủ kiểm toán không chỉ giúp đảm bảo minh bạch tài chính, mà còn nâng cao uy tín của doanh nghiệp, củng cố niềm tin với cổ đông và đối tác, đồng thời mở rộng cơ hội hợp tác và phát triển kinh doanh.

Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ kiểm toán doanh nghiệp lớn và chủ động xác định quy mô doanh nghiệp theo các tiêu chí pháp lý sẽ là bước nền tảng để duy trì sự ổn định và bền vững trong hoạt động kinh doanh hiện nay.