Quy trình dịch vụ kiểm toán năm 2025: 6 bước chuyên nghiệp doanh nghiệp cần biết

Quy trình dịch vụ kiểm toán là một trong những yếu tố cốt lõi để doanh nghiệp đảm bảo tính minh bạch, tuân thủ pháp luật và nâng cao năng lực quản trị trong năm 2025. Khi các chuẩn mực kiểm toán và kế toán quốc tế ngày càng được áp dụng rộng rãi tại Việt Nam, việc nắm rõ từng bước trong quy trình này sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong công tác tài chính và phòng ngừa rủi ro pháp lý.

Vì sao doanh nghiệp cần hiểu rõ quy trình kiểm toán trong năm 2025?

Năm 2025 là một cột mốc quan trọng đối với hoạt động kiểm toán tại Việt Nam. Bộ Tài chính đã có nhiều động thái cập nhật chuẩn mực kế toán, kiểm toán theo thông lệ quốc tế. Đặc biệt, việc triển khai áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) và các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VSA) mới sửa đổi sẽ tác động trực tiếp đến quy trình kiểm toán tại các doanh nghiệp.

Nắm rõ quy trình dịch vụ kiểm toán không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn hỗ trợ quản trị hiệu quả, nâng cao sự minh bạch và uy tín trong mắt nhà đầu tư, đối tác và cơ quan chức năng.

Theo Luật Kiểm toán độc lập số 67/2011/QH12, Điều 9, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng, tổ chức tín dụng đều bắt buộc phải kiểm toán hàng năm. Ngoài ra, các doanh nghiệp khác cũng nên thực hiện kiểm toán tự nguyện nhằm đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính.

Những điểm mới trong quy trình kiểm toán năm 2025

Chuẩn hóa theo IFRS và VSA sửa đổi

Bắt đầu từ năm 2025, theo Quyết định 345/QĐ-BTC, các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam sẽ thực hiện báo cáo tài chính theo chuẩn mực IFRS. Điều này khiến quy trình kiểm toán cũng phải điều chỉnh phù hợp, đặc biệt ở các bước phân tích và đánh giá báo cáo tài chính.

Thay thế ISQC 1 bằng ISQM 1

Từ năm 2023, Việt Nam bắt đầu áp dụng hệ thống kiểm soát chất lượng kiểm toán theo chuẩn mực ISQM 1 (thay ISQC 1), yêu cầu đơn vị kiểm toán thiết lập hệ thống kiểm soát rủi ro chủ động – ảnh hưởng trực tiếp đến quy trình triển khai dịch vụ kiểm toán năm 2025.

Tăng cường ứng dụng công nghệ và AI

MAN cùng nhiều đơn vị lớn trong ngành đã tích hợp các công cụ kiểm toán số hóa như phần mềm xác minh chứng từ, phân tích dữ liệu lớn và AI nhằm phát hiện bất thường, tăng độ chính xác và rút ngắn thời gian kiểm toán.

6 bước trong quy trình kiểm toán tại MAN năm 2025

Quy trình dịch vụ kiểm toán năm 2025

Tiếp nhận thông tin và đánh giá ban đầu

Doanh nghiệp cần cung cấp:

Báo cáo tài chính 2 năm gần nhất.
Điều lệ, đăng ký kinh doanh, báo cáo thuế.
Các hợp đồng kinh tế lớn, chính sách kế toán đang áp dụng.

MAN sẽ tiến hành phân tích sơ bộ rủi ro tài chính và tuân thủ pháp luật, xác định các khu vực cần kiểm toán trọng yếu, từ đó đề xuất kế hoạch kiểm toán sơ bộ.

Theo VSA 300, giai đoạn lập kế hoạch là yếu tố bắt buộc nhằm xác định hướng kiểm toán và phân bổ nguồn lực hợp lý.

Ký hợp đồng và thống nhất kế hoạch kiểm toán

Các điều khoản hợp đồng tuân theo quy định tại Thông tư 183/2013/TT-BTC bao gồm:

Phạm vi kiểm toán.
Thời hạn thực hiện và thời gian phát hành báo cáo.
Cam kết bảo mật thông tin.

Kế hoạch kiểm toán chính thức sẽ nêu rõ: nội dung công việc, lịch trình kiểm toán viên đến làm việc, và hệ thống kiểm soát nội bộ cần đánh giá.

Thực hiện kiểm toán thực địa

Theo VSA 500 và VSA 520, giai đoạn này bao gồm:

Xác minh các chứng từ kế toán, bảng kê, hóa đơn.
Đối chiếu công nợ, kiểm kê tài sản.
Phỏng vấn nhân sự phòng tài chính – kế toán.
Sử dụng công cụ phân tích dữ liệu để phát hiện sai lệch hoặc gian lận.

Ví dụ: trong kiểm toán doanh nghiệp sản xuất, kiểm toán viên có thể sử dụng phần mềm AI để rà soát vòng quay hàng tồn kho hoặc các khoản mục chi phí bất thường.

Phân tích, đối chiếu và lập báo cáo

Dựa trên dữ liệu thực địa và tài liệu thu thập được, đội ngũ kiểm toán viên sẽ:

So sánh số liệu với các chuẩn mực kế toán hiện hành.
Phân tích biến động bất thường.
Lập báo cáo kiểm toán sơ bộ.

Ý kiến kiểm toán có thể thuộc một trong các loại sau:

Chấp nhận toàn phần.
Chấp nhận có ngoại trừ.
Từ chối đưa ra ý kiến.
Không thể đưa ra ý kiến (theo VSA 700).

Báo cáo chính thức và phát hành

Sau khi thống nhất với doanh nghiệp về các điểm cần điều chỉnh (nếu có), MAN sẽ phát hành báo cáo kiểm toán chính thức – có chữ ký kiểm toán viên hành nghề và đóng dấu pháp nhân công ty.

Báo cáo kiểm toán có giá trị sử dụng:

Nộp cho cơ quan thuế.
Hồ sơ vay vốn ngân hàng.
Công bố ra thị trường chứng khoán.

Hỗ trợ sau kiểm toán và hoàn thiện hồ sơ

MAN hỗ trợ:

Giải trình với cơ quan thuế, kiểm toán nhà nước (nếu được yêu cầu).
Tư vấn cải tiến hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ.
Cung cấp bộ hồ sơ kiểm toán lưu trữ theo chuẩn ISO 9001:2015.

Thời gian thực hiện ước tính theo ngành nghề

Việc xác định thời gian kiểm toán không chỉ phụ thuộc vào quy mô doanh nghiệp mà còn liên quan đến mức độ phức tạp của hoạt động kinh doanh, hệ thống kiểm soát nội bộ và khả năng chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, kịp thời. Dưới đây là bảng thời gian kiểm toán ước tính dựa trên kinh nghiệm thực tiễn của MAN với từng loại hình doanh nghiệp:

**Bảng thời gian kiểm toán ước tính theo từng loại hình doanh nghiệp năm 2025, gồm thương mại, sản xuất, xây dựng, doanh nghiệp FDI**
Loại hình doanh nghiệp	Thời gian kiểm toán	Đặc điểm
Thương mại vừa & nhỏ	7 – 10 ngày	Quy trình đơn giản, hồ sơ rõ ràng
Sản xuất – gia công	10 – 15 ngày	Cần kiểm kê tài sản, phân tích chi phí
Xây dựng – BĐS	15 – 20 ngày	Hợp đồng dài hạn, doanh thu dồn tích
Doanh nghiệp FDI	12 – 18 ngày	Báo cáo IFRS, yêu cầu kép tiếng Anh – Việt

Nguồn: Báo cáo tổng hợp kiểm toán của MAN giai đoạn 2023–2024

Doanh nghiệp có thể chủ động lên kế hoạch kiểm toán từ sớm, đặc biệt là trước các thời điểm lập báo cáo tài chính năm hoặc chuẩn bị hồ sơ gọi vốn, đấu thầu. Việc phối hợp chặt chẽ với đơn vị kiểm toán ngay từ đầu sẽ giúp tối ưu hóa thời gian và chi phí, đồng thời hạn chế tối đa các phát sinh không đáng có trong quá trình kiểm toán.

Hồ sơ doanh nghiệp cần chuẩn bị

Báo cáo tài chính (02 năm gần nhất)
Sổ cái – sổ chi tiết – bảng cân đối tài khoản
Hóa đơn, biên lai, phiếu thu chi nội bộ
Hợp đồng kinh tế – hợp đồng lao động
Bảng kê hàng tồn kho, tài sản cố định
Hồ sơ thuế GTGT – TNDN – TNCN
Điều lệ, giấy đăng ký kinh doanh

Việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo hướng dẫn từ MAN giúp tiết kiệm đến 25% thời gian kiểm toán.

Cam kết từ phía MAN

100% kiểm toán viên có chứng chỉ hành nghề CPA Việt Nam
Được chấp thuận hành nghề theo danh sách Bộ Tài chính công bố
Áp dụng hệ thống ISQM 1 về kiểm soát chất lượng dịch vụ kiểm toán
Quy trình minh bạch, rõ ràng, có nhật ký kiểm toán từng bước
Cam kết đúng thời hạn – hỗ trợ giải trình sau kiểm toán

👉 Xem thêm: Dịch vụ kiểm toán tại MAN

Một số lưu ý pháp lý quan trọng năm 2025

Nghị định 174/2016/NĐ-CP, Điều 4: bắt buộc kiểm toán đối với doanh nghiệp FDI, công ty đại chúng, dự án có vốn nhà nước.
Nghị định 41/2018/NĐ-CP: mức phạt hành chính lên tới 100 triệu đồng nếu không nộp báo cáo kiểm toán đúng hạn.
Quyết định 345/QĐ-BTC: Lộ trình áp dụng IFRS bắt đầu từ 2025 với doanh nghiệp niêm yết.
Thông tư 200/2014/TT-BTC: các doanh nghiệp phải áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp đầy đủ – là nền tảng cho kiểm toán.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Kiểm toán bắt buộc áp dụng cho những doanh nghiệp nào?

Theo Điều 9 – Luật Kiểm toán độc lập 2011, kiểm toán bắt buộc đối với: doanh nghiệp FDI, công ty niêm yết, tổ chức tín dụng, dự án có vốn nhà nước.

Báo cáo kiểm toán có thời hạn không?

Không có thời hạn cụ thể, nhưng chỉ có giá trị đối với kỳ kế toán năm mà báo cáo được lập.

Không thực hiện kiểm toán có bị xử phạt không?

Có. Mức phạt từ 20 – 100 triệu đồng tùy theo hành vi vi phạm theo Nghị định 41/2018/NĐ-CP.

Kiểm toán viên có bắt buộc phải đăng ký hành nghề không?

Có. Theo Thông tư 183/2013/TT-BTC, chỉ những kiểm toán viên có chứng chỉ hành nghề CPA và đăng ký với Bộ Tài chính mới được ký báo cáo kiểm toán.

Có thể dùng báo cáo kiểm toán để làm gì?
Hồ sơ vay vốn ngân hàng, thuyết minh minh bạch tài chính cho nhà đầu tư và hồ sơ dự thầu, xin giấy phép đầu tư, IPO.

Kết luận

Trong bối cảnh 2025 đánh dấu nhiều thay đổi quan trọng về chuẩn mực kiểm toán và báo cáo tài chính, doanh nghiệp không chỉ cần tuân thủ mà còn phải chủ động thích ứng. Việc hiểu rõ và áp dụng đúng quy trình dịch vụ kiểm toán sẽ giúp doanh nghiệp:

Đáp ứng yêu cầu pháp lý theo Luật Kiểm toán độc lập và các văn bản liên quan.
Gia tăng độ tin cậy của báo cáo tài chính đối với cơ quan quản lý và đối tác.
Nâng cao hiệu quả quản trị và kiểm soát nội bộ.

Lựa chọn đơn vị kiểm toán chuyên nghiệp như MAN sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ đảm bảo kết quả kiểm toán chính xác mà còn được hỗ trợ xuyên suốt từ khâu chuẩn bị đến sau kiểm toán. Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng hội nhập, kiểm toán không còn là lựa chọn – mà là một phần tất yếu trong chiến lược phát triển bền vững của mỗi doanh nghiệp.