Những quy định quan trọng cần biết về thuế tối thiểu toàn cầu (GMT) tại Việt Nam

Kể từ năm tài chính 2024, Thuế Tối thiểu Toàn cầu (Global Minimum Tax – GMT) đã chính thức được áp dụng tại Việt Nam thông qua Nghị định số 236/2025/NĐ-CP, quy định về khai, nộp thuế tối thiểu toàn cầu. Đây là một thay đổi lớn trong hệ thống thuế quốc tế, đòi hỏi các Tập đoàn đa quốc gia (MNEs) hoạt động tại Việt Nam phải kịp thời cập nhật và tuân thủ.

Bài viết này tổng hợp những nội dung cốt lõi và quy trình thực hiện quan trọng mà doanh nghiệp cần nắm rõ, dựa trên hướng dẫn chi tiết của Thuế tỉnh Bắc Ninh (Công văn số 6450/BNI-QLDN1 ngày 28/10/2025).

Cập nhật từ Nghị định 236/2025/NĐ-CP và hướng dẫn thực hiện

Đối tượng và thời điểm áp dụng

Đối tượng áp dụng

Các tập đoàn đa quốc gia (MNEs) có hoạt động sản xuất kinh doanh tại Việt Nam, đáp ứng điều kiện về doanh thu hợp nhất như sau:

Doanh thu hợp nhất: Tối thiểu 750 triệu EUR trong ít nhất 2 năm trong 4 năm liền kề trước năm tài chính xem xét.

Hiệu lực

Thời điểm áp dụng: Từ năm tài chính 2024.
Căn cứ pháp lý: Nghị định số 236/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/10/2025.

Các nội dung cốt lõi về thuế tối thiểu toàn cầu

Các quy định cốt lõi của GMT được tập trung vào hai cơ chế chính là QDMTT và IIR, cùng với các quy định về giảm trừ trách nhiệm.

Quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu đạt chuẩn (QDMTT)

QDMTT (Qualified Domestic Minimum Top-up Tax) là quy định áp dụng trong nước, cho phép Việt Nam thu phần thuế bổ sung để đảm bảo thuế suất hiệu quả (ETR) của các đơn vị hợp thành đạt mức tối thiểu $15\%$.

Nguyên tắc áp dụng: Đơn vị hợp thành được chỉ định tại Việt Nam sẽ chịu trách nhiệm kê khai và xác định nghĩa vụ thuế bổ sung cho tất cả các đơn vị hợp thành khác của tập đoàn tại Việt Nam.
Công thức tính thuế bổ sung QDMTT: Quy tắc này đòi hỏi doanh nghiệp phải:
- Xác định thuế TNDN tại Việt Nam thuộc phạm vi áp dụng (đã điều chỉnh).
- Xác định thu nhập ròng/lỗ theo Quy định về Thuế tối thiểu toàn cầu.
- Xác định giá trị tài sản hữu hình và tiền lương được giảm trừ.
- Xác định số thuế bổ sung được điều chỉnh cho năm hiện hành.
Trường hợp không tính thuế bổ sung: Thuế bổ sung bằng 0 nếu đơn vị đáp ứng điều kiện về doanh thu bình quân và thu nhập bình quân (thỏa mãn quy tắc miễn trừ de minimis).

Quy định về tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR)

IIR (Income Inclusion Rule) là quy định cho phép công ty mẹ tại Việt Nam thu thuế bổ sung từ các đơn vị hợp thành chịu thuế suất thấp (ETR < $15\%$) ở nước ngoài.

Đối tượng áp dụng: Công ty mẹ tối cao, Công ty mẹ bị sở hữu một phần, hoặc Công ty mẹ trung gian tại Việt Nam nắm giữ quyền sở hữu đơn vị hợp thành chịu thuế suất thấp ở nước ngoài.
Thứ tự ưu tiên áp dụng IIR: Tuân theo trật tự: Công ty mẹ bị sở hữu một phần đến Công ty mẹ tối cao đến Công ty mẹ trung gian.
Quy trình tính toán: Tính tổng số thuế bổ sung tại một nước, sau đó phân bổ cho từng đơn vị hợp thành cụ thể.

Quy định chuyển tiếp và giảm trừ trách nhiệm

Các quy định này nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn đầu mới áp dụng GMT:

Xử lý chuyển tiếp: Xử lý các khoản thuế phát sinh trong thời gian chuyển tiếp.
Giảm trừ trách nhiệm:
- Giảm trừ trong giai đoạn đầu tư quốc tế (dựa trên số lượng quốc gia, giá trị tài sản).
- Giảm trừ trách nhiệm đã thực hiện QDMTT ở nước khác.
- Giảm trừ trong giai đoạn chuyển tiếp (áp dụng từ 2024 – 2026), dựa trên Báo cáo Lợi nhuận liên quốc gia (CbCR) đạt chuẩn.
Trường hợp không áp dụng giảm trừ trách nhiệm: Có các quy định cụ thể về các trường hợp loại trừ này.

Kê khai, nộp thuế và quản lý thuế

Quy trình và thời hạn kê khai là điểm mấu chốt mà các MNEs cần đặc biệt lưu ý:

Thông báo và đăng ký thuế

Loại thủ tục	Nội dung	Thời hạn
Thông báo	Gửi thông báo đơn vị hợp thành chịu trách nhiệm kê khai và danh sách các đơn vị hợp thành thuộc đối tượng áp dụng.	Trong vòng 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính.
Đăng ký thuế	Đăng ký thuế lần đầu.	Chậm nhất sau 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính báo cáo.

Hồ sơ khai thuế

Cơ chế thuế	Các thành phần hồ sơ bắt buộc
QDMTT (Thuế bổ sung trong nước)	Tờ khai thông tin, Tờ khai thuế TNDN bổ sung, Bản thuyết minh giải trình chênh lệch, Tờ khai thông tin theo Quy định về Thuế tối thiểu toàn cầu (nếu có), Báo cáo số liệu tài chính từng đơn vị hợp thành.
IIR (Tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu)	Tờ khai thông tin, Tờ khai thuế TNDN bổ sung, Bản thuyết minh giải trình chênh lệch, Báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao, Báo cáo số liệu tài chính từng đơn vị hợp thành.

Thời hạn nộp hồ sơ

Cơ chế thuế	Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế
QDMTT	12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính.
IIR	18 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính (áp dụng cho năm đầu tiên) hoặc 15 tháng (áp dụng cho các năm tiếp theo).

Đồng tiền khai và nộp thuế

Doanh nghiệp có thể lựa chọn Đồng Việt Nam (VNĐ) hoặc đồng tiền được sử dụng để lập báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao để khai và nộp thuế.

Các quy định khác liên quan đến kiểm tra thuế, xử lý chậm nộp, xử phạt, tỷ giá hối đoái và trao đổi thông tin cũng được quy định chi tiết trong Nghị định 236.

Hướng dẫn tổ chức thực hiện tại doanh nghiệp

Để đảm bảo tuân thủ, các doanh nghiệp tại Việt Nam (đặc biệt là khu vực Bắc Ninh, theo công văn hướng dẫn) cần thực hiện các bước sau:

Rà soát đối tượng: Nghiên cứu và rà soát kỹ lưỡng để xác định liệu doanh nghiệp có thuộc đối tượng áp dụng GMT hay không.
Chỉ định đơn vị: Nếu thuộc đối tượng, cần nhanh chóng chỉ định đơn vị hợp thành chịu trách nhiệm thực hiện kê khai, tính toán và nộp thuế.
Thực hiện thủ tục: Đăng ký thuế và nộp hồ sơ khai thuế đúng thời hạn qua cổng giao dịch điện tử theo hướng dẫn.

Việc nắm rõ và chủ động thực hiện các quy định về Thuế Tối thiểu Toàn cầu sẽ giúp doanh nghiệp tránh được các rủi ro về chậm nộp và xử phạt, đồng thời đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động thuế quốc tế.