Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu: Dễ hiểu, chính xác nhất

Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu là cách để phân loại các loại thuế nằm trong nhóm nào. Không những giúp việc thực hiện nghĩa vụ thuế của cá nhân, tổ chức được chính xác mà còn hỗ trợ nhà nước trong việc quản lý thuế một cách dễ dàng. MAN – Master Accountant Network sẽ cung cấp các thông tin chi tiết về sự giống và khác của thuế trực thu, gián thu trong bài viết sau đây.

Một số khái niệm cơ bản về các loại thuế

Thuế là một khoản tiền cần nộp vào ngân sách nhà nước từ cá nhân, tổ chức, hộ kinh doanh theo quy định tại Khoản 1, Điều 3 của Luật quản lý thuế. Thuế mang tính quyền lực nhà nước, tính bắt buộc, tính không đối giá và hoàn trả trực tiếp do tổ chức, cá nhân nộp cho các cơ quan nhà nước khi đã đạt đủ các điều kiện nhằm đảm bảo cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.

Căn cứ vào các mục đích điều tiết, quản lý của nhà nước thì thuế được phân ra làm 2 loại là thuế trực thu và thuế gián thu. 2 loại này đều có nhiệm vụ điều tiết vào thu nhập của cá nhân và tổ chức trong xã hội. Người nộp thuế nào thì cũng đều có trách nhiệm nộp theo các quy định của nhà nước.

Thuế trực thu là nguồn thuế điều tiết trực tiếp vào thu nhập của tổ chức, cá nhân trong xã hội và người nộp thuế chính là đối tượng chịu thuế hoặc có thể hiểu là khoản khấu trừ từ nguồn thu nhập của người chịu thuế.

Thuế gián thu là nguồn thuế điều tiết gián tiếp qua giá cả của dịch vụ, hàng hóa cung cấp, trong đó đối tượng nộp thuế không là đối tượng chịu thuế.

Khái niệm về các loại thuế: Trực thu, gián thu

Sự giống nhau giữa thuế gián thu, trực thu

Trước khi đi vào phân biệt thuế gián thu và thuế trực thu, bạn đọc hãy cùng MAN điểm qua một số đặc điểm giống nhau giữa 2 loại thuế:

Quốc Hội ban hành;
Phương thức thu thuế của nhà nước theo quy định của pháp luật liên quan thuế;
Nguồn điều tiết nguồn thu nhập của tổ chức, cá nhân trong xã hội;
Người nộp thuế phải trích một phần tài sản cho nhà nước mà không thể trì hỗn, trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế của mình.

Sự giống nhau giữa thuế gián thu và thuế trực thu

Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu sự khác nhau

Sự khác biệt lớn nhất giữa thuế trực tiếp và thuế gián thu là:

	Thuế trực thu	Thuế gián thu
Bản chất	Thuế trực thu là loại thuế có tính lũy tiến. Tỷ lệ của thuế tăng theo lợi nhuận và thu nhập của cá nhân. Nếu thu nhập của đối tượng nộp thuế tăng thì nghĩa vụ thuế cũng từ đó mà tăng lên.	Thuế gián thu là loại thuế có tính lũy thoái. Tỷ lệ của thuế vẫn giữ nguyên, không phân biệt với nguồn thu nhập cá nhân. Nếu thu nhập tăng thì nghĩa vụ thuế giảm.
Đối tượng chịu thuế	Đối tượng nộp thuế trực thu là đối tượng chịu thuế.	Không đồng nhất 2 đối tượng chịu thuế và nộp thuế trong thuế gián thu.
Ưu điểm	Ưu điểm của thuế trực thu: Đảm bảo sự minh bạch và công bằng giữa những đối tượng nộp thuế.	Ưu điểm của thuế gián thu: Thuận lợi và dễ dàng trong việc thu thuế. Khó trốn thuế vì thuế gián thu đã được tính trực tiếp vào sản phẩm hàng hóa và dịch vụ.
Nhược điểm	Thuế trực thu rất khó thu. Dễ dàng trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế của mình.	Rất khó để đảm bảo sự công bằng giữa các đối tượng nộp thuế với nhau.
Phân loại	Thuế TNCN, thuế TNDN, thuế nhà đất, tài nguyên…	Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế GTGT…
Mức độ tác động đối với nền kinh tế	Rất ít tác động vào giá cả trong nền kinh tế thị trường vì thuế trực thu đánh trực tiếp vào kết quả của việc kinh doanh và thu nhập sau một khoảng thời kỳ kinh doanh.	Thuế gián thu có sự ảnh hưởng trực tiếp vào giá cả của kinh tế thị trường vì được cộng vào giá bán dịch vụ, hàng hóa.
Mức độ quản lý thuế	Vì thuế trực thu khó thu nên việc thanh toán bằng tiền mặt khó có thể để nhà nước kiểm soát được thu nhập của từng đối tượng nộp thuế.	Dễ thu nên công tác quản lý từ đó cũng trở nên dễ dàng hơn. Hầu hết các nước còn đang nghèo, chậm phát triển sử dụng nguồn thuế gián thu là nguồn thu chủ yếu và các nước phát triển thì lấy thuế trực thu làm nguồn thu chính trong ngân sách nhà nước.
Phương thức điều tiết	Điều tiết trực tiếp vào nguồn thu nhập của người chịu thuế.	Không điều tiết nguồn thu nhập của người chịu thuế mà điều tiết gián tiếp thông qua thu thuế từ giá bán hàng hóa, dịch vụ.

Ví dụ thực tế về so sánh thuế trực thu và thuế gián thu chi tiết

Thuế trực thu

Thuế trực thu trong thuế TNCN: Chị A đang ký hợp đồng lao động không thời hạn với công ty TNHH B với mức lương thu nhập hàng tháng là 18 triệu đồng (đã trừ đi khoản đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc). Theo quy định Luật thuế TNCN thì thuế thu nhập cá nhân đánh trực tiếp trên thu nhập mỗi tháng của chị A, xác định mức đóng thuế vào tháng 7/2019 như sau:

Cách tính thuế thu nhập cá nhân: Tổng thu nhập đã trừ đi các khoản miễn thuế là thu nhập tính thuế được xác định. Với tổng thu nhập của chị A là 13,5 triệu đồng, các khoản miễn thuế, trong đó theo quy định tại thông tư 92/2015/TT-BTC, chị không có người phụ thuộc và được giảm trừ đi TNCN là 9 triệu đồng. Trừ hết các khoản miễn trừ, thu nhập tính thuế của chị A ở đây là 4,5 triệu đồng.

Thu nhập tính thuế dưới 5 triệu đồng, mức thuế suất phải nộp của chị A là 5% của thu nhập để tính thuế. Vậy thuế trực thu đối với thu nhập cá nhân của chị A phải nộp là 225 nghìn đồng.

Thuế trực thu áp dụng cho thuế thu nhập cá nhân

Thuế gián thu

Thuế gián thu áp dụng thu đối với các loại thuế như thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT… Thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào các hàng hóa đặc biệt phải chịu thuế. Cụ thể là các dịch vụ, hàng hóa quy định tại Điều 2 luật thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 sửa đổi và 2014 bổ sung như sau:

Hàng hóa chịu thuế thu nhập đặc biệt: Rượu, bia; thuốc lá điếu, xì gà, các chế phẩm làm ra từ cây thuốc lá với mục đích hút, hít, ngửi, nhai, ngậm; bài lá; các loại xe ô tô 2 bánh, 3 bánh với dung tích xi lanh trên 125 cm3; ô tô dưới 24 chỗ gồm xe ô tô cùng chở người, chở hàng có đăng ký tháo gỡ hàng ghế trên, có thêm vách ngăn cố định giữa những khoang chở người, chở hàng; hàng mã, vàng mã; naphtha, các loại xăng, chế phẩm tái hợp, chế phẩm khác dùng để pha chế xăng; điều hoà có nhiệt độ công suất hoạt động 90 nghìn BTU trở xuống.

Dịch vụ chịu thuế thu nhập đặc biệt: karaoke, massage; xổ số; vũ trường; casino; trò chơi bằng máy slot, máy jackpot và các loại máy tương tự dưới dạng trò chơi có thưởng; đặt cược; golf bao gồm bán vé chơi gôn, thẻ hội viên.

Ý nghĩa của việc phân biệt biệt thuế gián thu, trực thu

Việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu có nhiều ý nghĩa:

Hoạt động lập pháp:

Hỗ trợ nhà lập pháp tìm ra được nhiều cách điều tiết, từ đó xây dựng được các điều lệ thuế phù hợp với các mục đích điều tiết, đồng thời phản ánh được phạm vi tác động của điều lệ. Đảm bảo sự công bằng thì gia tăng thuế trực thu, đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước thì tăng thuế gián thu.

Vấn đề đặt ra là làm sao để có thể cân bằng lợi ích của người nộp thuế và nhà nước. Nếu quy định mức thuế quá cao cho thuế trực thu thì dễ gây phản ứng đối với người nộp thuế, xảy ra tổn thất, gian lận và trốn thuế. Vì vậy, việc phân loại này giúp nước đảm bảo được việc điều chỉnh mức thuế sao cho hợp lý nhất.

Phân loại thuế giúp thuận lợi cho cơ quan nhà nước dễ dàng điều tiết

Công tác tổ chức thu thuế

Phân loại thuế giúp cơ quan nhà nước dễ dàng tổ chức thu thuế. Mỗi loại thuế sẽ có cách xác định người nộp, nguyên tắc nộp, đối tượng được tính thuế… khác nhau, từ đó sẽ có được những biện pháp thu thuế một cách hợp lý và hiệu quả hơn.

Ví dụ như đối với thuế trực thu, việc tính toán, theo dõi và thu thuế khó khăn vì thế nếu không có biện pháp thu thuế hiệu quả thì dễ dẫn đến gây phản tác dụng của loại thuế này đối với ngân sách nhà nước.

Trên đây là nội dung về phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu MAN gửi đến bạn đọc. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, bạn có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được giải đáp và tư vấn nhanh chóng.