Công Ty Kiểm Toán Trong và Ngoài Nước Tại Việt Nam 2025

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, ngành kiểm toán Việt Nam chứng kiến sự song hành giữa các tập đoàn quốc tế và các doanh nghiệp nội địa, tạo nên bức tranh đa sắc về chuyên môn và chuẩn mực. Việc lựa chọn đối tác kiểm toán là quyết định chiến lược, ảnh hưởng trực tiếp đến sự minh bạch và uy tín của doanh nghiệp.

Bài viết này đi sâu vào phân tích, so sánh và định vị vai trò của các công ty kiểm toán trong và ngoài nước tại Việt Nam, giúp độc giả có cái nhìn toàn diện nhất về thị trường kiểm toán Việt Nam hiện nay.

Mở đầu

Vai trò của công ty kiểm toán đóng vai trò cốt lõi trong việc xác nhận tính trung thực, hợp lý của báo cáo tài chính, từ đó củng cố lòng tin của nhà đầu tư, cơ quan quản lý và các bên liên quan. Đây là yếu tố không thể thiếu trong một nền kinh tế thị trường phát triển và là nền tảng vững chắc cho sự minh bạch tài chính.

Thị trường kiểm toán Việt Nam được chia thành hai phân khúc chính: các tập đoàn quốc tế, nổi bật là nhóm công ty kiểm toán Big 4, và các công ty nội địa uy tín. Mục tiêu của bài viết là so sánh, đánh giá và định vị vai trò của từng nhóm trong việc định hình các chuẩn mực và dịch vụ kiểm toán tại Việt Nam.

Toàn cảnh ngành kiểm toán quốc tế và sức ảnh hưởng của Big 4

Các công ty kiểm toán quốc tế, đặc biệt là nhóm Big 4, đóng vai trò chi phối phần lớn thị trường kiểm toán toàn cầu. Dưới sự tác động của toàn cầu hóa, sự đối lập giữa các công ty kiểm toán quốc tế và khối nội địa tạo nên động lực cạnh tranh.

Giới thiệu “Big 4” và tầm vóc toàn cầu

Nhóm Big 4 bao gồm: Deloitte, PricewaterhouseCoopers (PwC), Ernst & Young (EY), và KPMG. Các công ty này không chỉ dẫn đầu về doanh thu và quy mô mạng lưới toàn cầu mà còn là những đơn vị thiết lập chuẩn mực cao nhất về chuyên môn, công nghệ kiểm toán (Audit Tech) và dịch vụ tư vấn. Khách hàng của Big 4 chủ yếu là các tập đoàn đa quốc gia (MNCs) và các doanh nghiệp niêm yết có quy mô lớn.

Các công ty kiểm toán quốc tế lớn khác

Bên cạnh Big 4, thị trường toàn cầu còn có sự góp mặt của nhiều mạng lưới kiểm toán quốc tế lớn khác, thường được gọi là “Next Ten” hoặc “Global Mid-tier”. Sự hiện diện của các mạng lưới này tại Việt Nam, thông qua các thành viên địa phương, góp phần làm phong phú thêm lựa chọn cho doanh nghiệp.

Dưới đây là một số tên tuổi quốc tế nổi bật:

• BDO (Binder Dijker Otte)
• RSM International
• Grant Thornton
• Crowe Global
• Mazars
• Nexia International
• Baker Tilly

Chuẩn mực kiểm toán quốc tế (IFRS) và ảnh hưởng

Các công ty kiểm toán Big 4 là lực lượng tiên phong trong việc áp dụng và thúc đẩy Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS). Ảnh hưởng của các công ty kiểm toán quốc tế là rất lớn trong việc chuyển giao công nghệ. Tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, việc chuyển đổi từ Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) sang IFRS đang là xu hướng tất yếu. Các công ty kiểm toán quốc tế tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn và kiểm tra việc tuân thủ các chuẩn mực này, đặc biệt là đối với các công ty có ý định niêm yết quốc tế hoặc thu hút vốn FDI.

Thị trường kiểm toán Việt Nam: Sự hội nhập và bản sắc riêng

Thị trường kiểm toán Việt Nam là bức tranh của sự cạnh tranh và hội nhập, nơi các công ty kiểm toán trong và ngoài nước cùng phát triển.

Sự hiện diện của Big 4 tại Việt Nam

Các công ty kiểm toán Big 4 tại Việt Nam (Deloitte Việt Nam, PwC Việt Nam, EY Việt Nam, và KPMG Việt Nam) chiếm lĩnh phần lớn thị phần khách hàng FDI và các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) quy mô lớn. Tác động của họ là rất lớn, bao gồm:

• Đào tạo nhân lực: Tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, có kinh nghiệm làm việc theo chuẩn mực quốc tế.
• Nâng cao chuẩn mực: Đưa các quy trình và tiêu chuẩn kiểm toán quốc tế vào thị trường nội địa.
• Phục vụ Khách hàng FDI: Cung cấp dịch vụ trọn gói cho các tập đoàn mẹ muốn kiểm soát hoạt động của công ty con tại Việt Nam.

Các công ty quốc tế khác đang hoạt động tại Việt Nam

Bên cạnh Big 4, các thành viên của mạng lưới toàn cầu như Grant Thornton, RSM Việt Nam, và Mazars Việt Nam cũng có vị thế vững chắc, cung cấp dịch vụ chất lượng cao với chi phí cạnh tranh hơn. Những công ty kiểm toán quốc tế tại Việt Nam này thường là lựa chọn hàng đầu cho các doanh nghiệp vừa và lớn (MNCs) không thuộc top đầu.

Các công ty kiểm toán Việt Nam hàng đầu

Khối nội địa được dẫn dắt bởi nhiều công ty kiểm toán trong nước uy tín có lịch sử lâu đời và am hiểu sâu sắc thị trường. Các công ty này đóng vai trò quan trọng trong việc phục vụ cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), cũng như các DNNN cấp tỉnh, địa phương.

Những tên tuổi hàng đầu bao gồm:

• Công ty TNHH Hãng kiểm toán AASC: Một trong những hãng kiểm toán lâu đời nhất.
• Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C.
• Công ty Kiểm Toán Việt Úc.
• Master Accountant Network (MAN) & FAC: Các công ty có uy tín đặc biệt trong phân khúc SME và tư vấn chuyên sâu tại khu vực phía Nam.

Thế mạnh nổi bật của khối nội địa

Các công ty kiểm toán trong nước sở hữu những lợi thế cạnh tranh riêng biệt mà khối quốc tế khó sánh kịp.

Một số thế mạnh chính của các công ty kiểm toán trong nước uy tín bao gồm:

• Hiểu biết luật pháp và văn hóa doanh nghiệp: Am hiểu sâu sắc các văn bản pháp quy địa phương, phong tục kinh doanh và cách thức giải quyết các vấn đề hành chính tại Việt Nam.
• Linh hoạt chi phí: Cung cấp mức phí dịch vụ linh hoạt và cạnh tranh hơn, phù hợp với ngân sách của các SMEs.
• Thời gian phản hồi nhanh: Khả năng đưa ra quyết định nhanh chóng và phục vụ kịp thời các nhu cầu phát sinh khẩn cấp của khách hàng.

Thách thức của các công ty Việt Nam trong cạnh tranh quốc tế

Mặc dù có thế mạnh về sự am hiểu địa phương, các công ty Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn trong cạnh tranh với các đối thủ quốc tế, bao gồm:

• Nhân lực chất lượng cao: Khó khăn trong việc giữ chân và thu hút kiểm toán viên có chứng chỉ quốc tế (CPA, ACCA) do sự cạnh tranh về lương bổng với Big 4.
• Áp dụng IFRS: Thiếu nguồn lực và kinh nghiệm chuyên sâu trong việc tư vấn và kiểm toán theo chuẩn mực IFRS phức tạp.
• Khách hàng FDI: Hầu hết khách hàng FDI lớn có xu hướng chọn các đối tác quốc tế để đảm bảo tính đồng bộ chuẩn mực báo cáo toàn cầu.

Sự hợp tác giữa công ty Việt Nam và quốc tế – xu hướng mới

Để giải quyết các thách thức trên và mở rộng thị phần, xu hướng hợp tác đang ngày càng phổ biến. Các công ty Việt Nam liên kết với các mạng lưới quốc tế (như Nexia, Baker Tilly) để tận dụng mạng lưới toàn cầu và nâng cao chất lượng dịch vụ, trong khi vẫn duy trì được bản sắc và lợi thế về chi phí.

Đánh giá thị trường kiểm toán Việt Nam

Bên cạnh yếu tố chuyên môn, khung pháp lý và sự chấp thuận của Bộ Tài chính là nền tảng đảm bảo chất lượng dịch vụ kiểm toán tại Việt Nam. Đây là tiêu chí quan trọng để đánh giá uy tín của tất cả công ty kiểm toán trong và ngoài nước.

Khía cạnh pháp lý: Danh sách công ty kiểm toán được Bộ Tài chính chấp thuận

Hàng năm, Bộ Tài chính (BTC) công bố danh sách các công ty kiểm toán đủ điều kiện hoạt động tại Việt Nam. Việc nằm trong danh sách này là bằng chứng pháp lý quan trọng nhất, khẳng định công ty đã đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về số lượng kiểm toán viên có chứng chỉ, vốn điều lệ và quy trình kiểm soát chất lượng.

Để hình dung về sự phân chia thị trường, chúng ta có thể tham khảo cấu trúc thị phần cơ bản như sau (Dữ liệu tham khảo, có thể thay đổi tùy năm):

Ghi chú sau bảng: Sự chênh lệch thị phần giữa nhóm Big 4 và phần còn lại phản ánh nhu cầu cao của các tập đoàn đa quốc gia đối với tiêu chuẩn và mạng lưới quốc tế. Tuy nhiên, các công ty kiểm toán trong nước lại có lợi thế trong việc phục vụ khối doanh nghiệp có vốn trong nước, khẳng định vị thế bền vững của các công ty kiểm toán trong nước.

Bảng xếp hạng và chỉ số thị phần

Top 20 công ty kiểm toán Việt Nam thường được xác định dựa trên các tiêu chí như doanh thu, số lượng kiểm toán viên, và tổng số lượng khách hàng.

Phân tích Top 20 cho thấy sự áp đảo về doanh thu của Big 4 (chiếm 4 vị trí đầu), nhưng các công ty nội địa như AASC, A&C lại có số lượng khách hàng lớn và độ bao phủ rộng khắp các tỉnh thành. Đây là chỉ dấu rõ ràng cho sự phân hóa chuyên môn: Big 4 tập trung vào “chất” (khách hàng lớn, phí cao), trong khi khối nội địa cạnh tranh bằng “lượng” (số lượng khách hàng, độ phủ).

Kết luận và Xu hướng phát triển

Sự khác biệt lớn nhất giữa hai khối công ty kiểm toán trong và ngoài nước nằm ở chuẩn mực và mạng lưới: khối quốc tế mang đến chuẩn mực toàn cầu (IFRS) và khả năng kết nối quốc tế; khối nội địa lại cung cấp sự am hiểu sâu sắc về văn hóa, luật pháp địa phương và chi phí tối ưu. Cả hai đều đóng vai trò không thể thiếu trong sự phát triển của thị trường kiểm toán Việt Nam.

Dưới đây là một số xu hướng phát triển chính của ngành kiểm toán:

Việc chuyển đổi số và nâng cao quy trình là trọng tâm của các doanh nghiệp, đặc biệt là thông qua:

• Kiểm toán ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị): Ngày càng nhiều doanh nghiệp cần báo cáo phi tài chính, tạo cơ hội lớn cho các công ty kiểm toán Big 4 và các công ty trong nước phát triển dịch vụ tư vấn và kiểm tra xác nhận ESG.
• Kiểm toán Công nghệ và Chuyển đổi Số: Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) sẽ thay đổi phương pháp kiểm toán truyền thống, đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ từ tất cả các hãng kiểm toán.
• Tăng cường Kiểm soát nội bộ: Nhu cầu về các checklist kiểm toán nội bộ theo mẫu chuẩn ISO 9001 đang tăng cao, đặc biệt trong các doanh nghiệp hướng tới quản trị chuyên nghiệp.

Lời khuyên cho doanh nghiệp khi chọn đối tác kiểm toán là ưu tiên chuyên môn, uy tín (thông qua việc được Bộ Tài chính chấp thuận) và sự am hiểu ngành nghề cụ thể của mình, đặc biệt là khi tìm kiếm dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính. Trong tương lai, sự hợp tác giữa các công ty kiểm toán trong và ngoài nước sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam nâng tầm vị thế trong chuỗi giá trị tài chính toàn cầu.

Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network

• Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
• Mobile / Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
• Email: man@man.net.vn