Kinh nghiệm thanh tra về giao dịch liên kết

Giao dịch liên kết là giao dịch giữa các bên có quan hệ sở hữu hoặc quản lý chung, có thể ảnh hưởng đến giá chuyển nhượng của giao dịch. Giao dịch liên kết là một trong những vấn đề thuế được cơ quan thuế quan tâm và kiểm tra nghiêm ngặt. Bài viết này sẽ chia sẻ kinh nghiệm bị thanh tra về giao dịch liên kết, các vấn đề cần lưu ý và cách chuẩn bị hồ sơ để tránh rủi ro về thuế.

Tìm hiểu thêm: Giao dịch liên kết là gì? Quy định mới về giao dịch liên kết 2024

Các doanh nghiệp thường bị thanh tra về giao dịch liên kết

Cơ quan thuế có thể lựa chọn đối tượng thanh tra theo các tiêu chí khác nhau, nhưng một số doanh nghiệp có xu hướng bị thanh tra về giao dịch liên kết nhiều hơn, đó là:

• Doanh nghiệp phát sinh lỗ nhiều năm liên tiếp: Cơ quan thuế sẽ nghi ngờ rằng doanh nghiệp có thể sử dụng giao dịch liên kết để chuyển lợi nhuận sang các bên liên kết ở các quốc gia có thuế thấp hơn hoặc được miễn giảm thuế.
• Doanh nghiệp có nhiều giao dịch với các bên liên kết: Cơ quan thuế sẽ kiểm tra xem giá chuyển nhượng của các giao dịch này có phù hợp với nguyên tắc giá thị trường hay không, hay có bị thao túng để trốn thuế hay không.
• Doanh nghiệp trong các lĩnh vực có rủi ro cao về thuế và giá chuyển nhượng: Các lĩnh vực này bao gồm: sản xuất, xuất nhập khẩu, tài chính, bất động sản, công nghệ cao, dầu khí, khoáng sản, y tế, giáo dục… Các lĩnh vực này thường có nhiều tài sản vô hình, chi phí khó xác định hoặc phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan, khiến cho việc xác định giá chuyển nhượng trở nên phức tạp và khó kiểm soát.
• Các doanh nghiệp chủ chốt trong ngành: Các doanh nghiệp này thường có quy mô lớn, hoạt động rộng rãi và ảnh hưởng đến ngành hàng hoặc thị trường. Cơ quan thuế sẽ muốn kiểm tra xem các doanh nghiệp này có tuân thủ các quy định về thuế và giá chuyển nhượng hay không, để đảm bảo công bằng và minh bạch trong hoạt động kinh doanh.
• Các doanh nghiệp chưa bị thanh tra thuế trong thời gian dài: Cơ quan thuế sẽ muốn cập nhật thông tin về hoạt động kinh doanh và tình hình thuế của các doanh nghiệp này, đồng thời kiểm tra xem có sự thay đổi nào về giao dịch liên kết hay không.
• Các doanh nghiệp được hưởng nhiều ưu đãi thuế: Các doanh nghiệp này thường là các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế mở, các doanh nghiệp ngành công nghệ cao, dịch vụ, du lịch… Cơ quan thuế sẽ kiểm tra xem các doanh nghiệp này có đủ điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế hay không, cũng như xem xét việc sử dụng giao dịch liên kết để tối ưu hóa thuế.
• Các doanh nghiệp từng bị điều chỉnh giảm lỗ lớn: Các doanh nghiệp này có thể bị cơ quan thuế coi là có rủi ro cao về giao dịch liên kết, vì có thể đã sử dụng giao dịch liên kết để tăng lỗ và giảm thuế. Cơ quan thuế sẽ kiểm tra lại các giao dịch liên kết trong quá khứ và xem xét việc điều chỉnh giảm lỗ có hợp lý hay không.

Các vấn đề cơ quan thuế tập trung khi thanh tra

Khi thanh tra về giao dịch liên kết, cơ quan thuế sẽ tập trung vào các vấn đề sau:

• Tuân thủ các quy định về kê khai và nộp hồ sơ: Cơ quan thuế sẽ kiểm tra xem doanh nghiệp có kê khai đầy đủ và chính xác các giao dịch liên kết trên tờ khai quyết toán thuế TNDN hay không, cũng như có nộp hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết hàng năm và khi có yêu cầu hay không.
• Tính chính xác và nhất quán của các mẫu kê khai: Cơ quan thuế sẽ so sánh các thông tin về giao dịch liên kết trên các mẫu kê khai khác nhau, như mẫu 01, mẫu 02, mẫu 03, mẫu 04… để đảm bảo tính nhất quán và không có sự khác biệt lớn.
• Tính chính xác và đầy đủ của hồ sơ xác định giá giao dịch: Cơ quan thuế sẽ kiểm tra xem hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết của doanh nghiệp có bao gồm đầy đủ các thành phần cần thiết hay không, như: thông tin về các bên liên kết, phương pháp xác định giá, nguyên liệu so sánh, phân tích điều chỉnh, phân tích nhạy cảm… Cơ quan thuế cũng sẽ kiểm tra xem các thông tin trong hồ sơ có chính xác và phù hợp với thực tế hay không.

Các vấn đề thường gặp trong quá trình thanh tra

Trong quá trình thanh tra về giao dịch liên kết, cơ quan thuế có thể phát hiện ra các vấn đề sau:

• Về kê khai giao dịch liên kết: Cơ quan thuế có thể phát hiện ra rằng doanh nghiệp không kê khai đúng giá trị giao dịch, không kê khai đầy đủ các loại giao dịch liên kết, hoặc không kê khai các bên liên kết mới. Điều này có thể dẫn đến việc cơ quan thuế điều chỉnh giá chuyển nhượng và truy thu thuế.
• Về phương pháp xác định giá: Cơ quan thuế có thể phát hiện ra rằng doanh nghiệp không lựa chọn phương pháp xác định giá phù hợp với tính chất và hoàn cảnh của giao dịch, hoặc không áp dụng đúng các bước và tiêu chí của phương pháp đã chọn. Điều này có thể dẫn đến việc cơ quan thuế không chấp nhận giá chuyển nhượng của doanh nghiệp và áp dụng phương pháp khác để xác định giá.
• Về đối tượng so sánh độc lập: Cơ quan thuế có thể phát hiện ra rằng doanh nghiệp không tìm kiếm và lựa chọn đối tượng so sánh độc lập một cách cẩn thận, hoặc không có nguồn thông tin đáng tin cậy về các đối tượng so sánh. Điều này có thể dẫn đến việc cơ quan thuế không công nhận các đối tượng so sánh của doanh nghiệp và tìm kiếm các đối tượng so sánh khác để so sánh với giao dịch liên kết.
• Về nguyên nhân phát sinh lỗ: Cơ quan thuế có thể phát hiện ra rằng doanh nghiệp không có bằng chứng hoặc lý giải thuyết phục về nguyên nhân phát sinh lỗ trong giao dịch liên kết, hoặc có sự mâu thuẫn giữa nguyên nhân phát sinh lỗ và chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này có thể dẫn đến việc cơ quan thuế không chấp nhận lỗ của doanh nghiệp và điều chỉnh tăng lợi nhuận và thuế.
• Về tài sản vô hình: Cơ quan thuế có thể phát hiện ra rằng doanh nghiệp không chuyển giao thực tế tài sản vô hình cho các bên liên kết, hoặc chuyển giao với giá không hợp lý. Cơ quan thuế cũng có thể phát hiện ra rằng doanh nghiệp nhận hoặc cung cấp các dịch vụ liên quan đến tài sản vô hình mà không có giá trị thực tế hoặc bị trùng lặp. Điều này có thể dẫn đến việc cơ quan thuế điều chỉnh giảm chi phí hoặc tăng doanh thu của doanh nghiệp liên quan đến tài sản vô hình.

Một số lưu ý khi bị thanh tra

Khi bị thanh tra về giao dịch liên kết, các doanh nghiệp cần lưu ý đến các điểm sau:

Trách nhiệm kê khai theo tờ khai quyết toán thuế TNDN

Theo quy định, các doanh nghiệp có giao dịch liên kết phải kê khai đầy đủ và chính xác các thông tin về giao dịch liên kết trên tờ khai quyết toán thuế TNDN, bao gồm: tên, địa chỉ, mã số thuế của các bên liên kết, giá trị giao dịch, phương pháp xác định giá, lợi nhuận trước thuế của các bên liên kết… Nếu không kê khai hoặc kê khai sai lệch, doanh nghiệp sẽ bị xử phạt theo quy định.

Các trường hợp được miễn kê khai, lập hồ sơ xác định giá

Theo quy định, các doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhưng không thuộc các trường hợp sau sẽ được miễn kê khai, lập hồ sơ xác định giá:

• Giao dịch liên kết giữa các doanh nghiệp cùng thuộc một tổ chức tôn giáo hoặc từ thiện được công nhận theo quy định của pháp luật Việt Nam.
• Giao dịch liên kết giữa các doanh nghiệp cùng thuộc một tập đoàn kinh tế có trụ sở chính tại Việt Nam và đã thực hiện việc phân bổ lợi nhuận và chi phí theo quy định của pháp luật Việt Nam.
• Giao dịch liên kết giữa các doanh nghiệp cùng thuộc một tập đoàn kinh tế có trụ sở chính tại nước ngoài và đã thực hiện việc phân bổ lợi nhuận và chi phí theo quy định của pháp luật nước ngoài mà Việt Nam đã ký kết hiệp định tránh đánh thuế hai lần.
• Giao dịch liên kết có giá trị nhỏ hơn hoặc bằng 3 tỷ đồng trong một năm.

Chế tài xử phạt đối với không lập hồ sơ giao dịch liên kết

Theo quy định, các doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhưng không lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết hoặc không cung cấp hồ sơ khi có yêu cầu của cơ quan thuế sẽ bị xử phạt theo mức sau:

• • Không lập hồ sơ: bị phạt từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng.
  • Không cung cấp hồ sơ: bị phạt từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng.

Ưu điểm của dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết

Như vậy, khi bị thanh tra về giao dịch liên kết, các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro và khó khăn. Do đó, việc sử dụng dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết chuyên nghiệp sẽ mang lại nhiều ưu điểm cho doanh nghiệp, như:

Giúp đáp ứng tốt các quy định về kê khai, hồ sơ

Dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết sẽ giúp doanh nghiệp lập và nộp hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết theo đúng quy định và thời hạn, tránh bị xử phạt hoặc bị yêu cầu bổ sung hồ sơ. Dịch vụ tư vấn cũng sẽ giúp doanh nghiệp kê khai đầy đủ và chính xác các thông tin về giao dịch liên kết trên tờ khai quyết toán thuế TNDN, tránh bị điều chỉnh thuế.

Giảm thiểu rủi ro bị truy thu, phạt về thuế:

Dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết sẽ giúp doanh nghiệp lựa chọn và áp dụng phương pháp xác định giá phù hợp với giao dịch liên kết, tìm kiếm và lựa chọn đối tượng so sánh độc lập một cách cẩn thận, có cơ sở hợp lý để giải trình nguyên nhân phát sinh lỗ hoặc chuyển giao tài sản vô hình. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp tránh bị cơ quan thuế không chấp nhận giá chuyển nhượng và truy thu thuế.

Tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp

Dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí cho việc lập và nộp hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết, cũng như cho việc hỗ trợ trong quá trình thanh tra. Dịch vụ tư vấn cũng sẽ giúp doanh nghiệp tập trung vào hoạt động kinh doanh chính của mình, không bị ảnh hưởng bởi các vấn đề thuế.

Được tư vấn bởi các chuyên gia có kinh nghiệm

Dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết sẽ được thực hiện bởi các chuyên gia có kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực thuế và giá chuyển nhượng. Các chuyên gia này sẽ có khả năng phân tích và đánh giá các giao dịch liên kết một cách tổng quan và chi tiết, cũng như có khả năng đối thoại và thương lượng với cơ quan thuế.

Kết luận

Rủi ro về thuế khi bị thanh tra giao dịch liên kết:

• Bị phạt vì không tuân thủ các quy định về kê khai, nộp hồ sơ
• Bị truy thu thuế do giá chuyển nhượng không đúng quy định
• Bị phạt vì không có hồ sơ hoặc hồ sơ không đầy đủ, chính xác

Quy định về kê khai, nộp hồ sơ:

• Thời hạn nộp hồ sơ kê khai hàng năm
• Trách nhiệm lập và cung cấp hồ sơ khi có yêu cầu
• Các trường hợp được miễn nộp hồ sơ
• Chế tài xử phạt khi không lập hồ sơ đúng quy định

Ưu điểm của dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết:

• Giúp đáp ứng tốt các quy định về kê khai, hồ sơ
• Giảm thiểu rủi ro bị truy thu, phạt về thuế
• Tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp
• Được tư vấn bởi các chuyên gia có kinh nghiệm

Tóm lại, khi bị thanh tra về giao dịch liên kết, các doanh nghiệp cần chú ý đến việc tuân thủ các quy định về kê khai, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và có cơ sở hợp lý để giải trình với cơ quan thuế. Do vậy, việc sử dụng dịch vụ tư vấn giao dịch liên kết chuyên nghiệp từ MAN – Master Accountant Network sẽ giúp doanh nghiệp chuẩn bị tốt nhất cho quá trình thanh tra, hạn chế rủi ro về thuế.