Phân tích Thông tư 20/2022/TT-NHNN về hạn mức ngoại tệ ra nước ngoài

Thông tư số 20/2022/TT-NHNN chính thức có hiệu lực từ ngày 15/02/2023, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong việc quản lý ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Thông tư này thay thế cho Thông tư số 20/2011/TT-NHNN, mang lại sự linh hoạt, rõ ràng và mở rộng đáng kể về các trường hợp, đối tượng và đặc biệt là hạn mức chuyển, mang ngoại tệ tiền mặt ra nước ngoài.

Đây là sự thay đổi căn bản, chuyển từ cơ chế kiểm soát cứng nhắc sang cơ chế quản lý dựa trên nhu cầu thực tế và tính hợp lý của giao dịch. Vậy những điểm mới nào bạn cần nắm rõ, đặc biệt là việc dỡ bỏ hạn mức 100 USD/người/ngày đã tồn tại suốt nhiều năm? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích những thay đổi cốt lõi, giúp cá nhân và tổ chức hiểu rõ hơn về quyền lợi và trách nhiệm của mình trong các giao dịch ngoại hối xuyên biên giới.

Thay đổi cốt lõi: Dỡ bỏ hạn mức ngoại tệ cứng nhắc

Điểm thay đổi quan trọng nhất, có tác động trực tiếp đến người dân là việc bãi bỏ quy định hạn mức ngoại tệ tiền mặt cứng nhắc tại Thông tư 20/2011/TT-NHNN.

Nguyên tắc hạn mức mới: Dựa trên nhu cầu thực tế (Điều 13)

Thông tư 20/2011/TT-NHNN từng quy định hạn mức mua ngoại tệ tiền mặt rất nghiêm ngặt, chỉ tối đa 100 USD/người/ngày (hoặc ngoại tệ khác tương đương) cho các mục đích chi tiêu khi ở nước ngoài trong thời gian 10 ngày.

Ngược lại, Thông tư 20/2022/TT-NHNN (Điều 13) đã hoàn toàn dỡ bỏ hạn mức cứng này.

• Hạn mức mới: Không còn quy định về số lượng cụ thể. Mức ngoại tệ được mua, chuyển, mang ra nước ngoài sẽ được căn cứ vào các chi phí thực tế, hợp lý và nhu cầu hợp pháp của cá nhân, với điều kiện phải có chứng từ chứng minh rõ ràng.
• Ý nghĩa: Cá nhân có thể mua, chuyển hoặc mang một lượng ngoại tệ lớn hơn nhiều nếu chứng minh được mục đích sử dụng chính đáng, ví dụ: học phí trọn gói, chi phí chữa bệnh dự kiến, hoặc trợ cấp thân nhân. Sự thay đổi này giúp người dân linh hoạt hơn rất nhiều trong việc chuẩn bị tài chính cho các hoạt động ở nước ngoài.

Mở rộng đối tượng và mục đích chuyển tiền một chiều (Điều 9)

Thông tư mới mở rộng đáng kể các mục đích được phép mua, chuyển, mang ngoại tệ ra nước ngoài, phù hợp với Khoản 2 Điều 7 Nghị định số 70/2014/NĐ-CP:

Đặc biệt: Việc chính thức hóa các mục đích như trợ cấp thân nhân, chuyển tiền thừa kế, và chuyển tiền khi định cư ở nước ngoài là bước tiến lớn, tạo hành lang pháp lý rõ ràng hơn cho các giao dịch vốn đã phổ biến trong xã hội.

Mở rộng phạm vi điều chỉnh: Áp dụng cho cả tổ chức

Không chỉ cá nhân, Thông tư 20/2022/TT-NHNN còn mở rộng phạm vi điều chỉnh sang các hoạt động ngoại hối của tổ chức, tạo nên một khung pháp lý toàn diện hơn.

Bổ sung tổ chức và giao dịch vãng lai khác (Điều 1.1)

Thông tư mới đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, bao gồm cả các giao dịch mà Thông tư cũ không đề cập:

• Hoạt động mua, chuyển, mang ngoại tệ ra nước ngoài của người cư trú là TỔ CHỨC cho mục đích chuyển tiền một chiều (như tài trợ, viện trợ, v.v.). Điều này giúp các tổ chức phi chính phủ, tổ chức xã hội, hoặc doanh nghiệp thực hiện các hoạt động tài trợ, viện trợ quốc tế một cách hợp pháp và có cơ sở.
• Hoạt động thanh toán, chuyển tiền cho các GIAO DỊCH VÃNG LAI KHÁC. Phạm vi này bao gồm các giao dịch như thanh toán dịch vụ phi thương mại, thanh toán bảo hiểm, hoặc các giao dịch vãng lai không thuộc các mục đích chuyển tiền một chiều đã liệt kê.

Định nghĩa rõ ràng các khái niệm quan trọng

Để tăng tính minh bạch và thống nhất trong áp dụng, Thông tư 20/2022/TT-NHNN đã cung cấp các định nghĩa cụ thể về nhiều khái niệm:

• Thân nhân (Điều 3.1): Định nghĩa cụ thể về quan hệ thân nhân, làm cơ sở cho các giao dịch chuyển tiền trợ cấp.
• Giấy tờ chứng minh quan hệ thân nhân (Điều 3.2): Hướng dẫn rõ ràng về các loại giấy tờ cần thiết để chứng minh mối quan hệ này.
• Phân biệt Mua ngoại tệ, Chuyển ngoại tệ, và Mang ngoại tệ (Điều 3.3, 3.4, 3.5): Xác định rõ ràng bản chất của từng loại giao dịch, giúp ngân hàng được phép và người thực hiện giao dịch áp dụng đúng quy định.
• Quy định cụ thể về Nguồn ngoại tệ (Điều 5, Điều 10): Quy định rõ ràng về các nguồn ngoại tệ được phép sử dụng để chuyển, mang ra nước ngoài cho cả tổ chức và cá nhân, đảm bảo tính hợp pháp của dòng tiền.

Quy định chi tiết về trách nhiệm của các bên (Điều 16, Điều 17)

Thông tư mới quy định chi tiết hơn về vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan:

• Trách nhiệm của Ngân hàng được phép (Điều 16): Đảm bảo ngân hàng kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của chứng từ, đồng thời tư vấn và giải thích rõ ràng cho khách hàng.
• Trách nhiệm của Tổ chức và cá nhân có liên quan (Điều 17): Yêu cầu cung cấp đầy đủ, chính xác chứng từ, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính trung thực của các giấy tờ đó.

Đơn giản hóa thủ tục và thay đổi chế độ báo cáo

Bên cạnh việc mở rộng phạm vi và nới lỏng hạn mức, Thông tư 20/2022/TT-NHNN còn thể hiện xu hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm gánh nặng tuân thủ cho các tổ chức tín dụng.

Loại bỏ các thủ tục chi tiết trong hoạt động cũ

Một số quy định đã bị gỡ bỏ trong Thông tư mới, cho thấy sự tinh gọn hóa:

• Loại bỏ quy định về Đại lý đổi ngoại tệ (Điều 1.2 – TT 20/2011): Thông tư 20/2022/TT-NHNN không còn đề cập đến hoạt động đổi ngoại tệ của cá nhân với các Đại lý đổi ngoại tệ của tổ chức tín dụng.
• Dỡ bỏ quy định thông báo chi tiết (Điều 6 – TT 20/2011): Thông tư cũ yêu cầu Tổ chức tín dụng được phép phải thông báo bằng văn bản đến Ngân hàng Nhà nước (Vụ Quản lý ngoại hối) về việc mua, bán ngoại tệ tiền mặt với cá nhân theo mẫu tại Phụ lục 1. Quy định này đã được bãi bỏ trong Thông tư 20/2022/TT-NHNN.

Sự gỡ bỏ này giúp giảm thiểu các thủ tục báo cáo thường xuyên, tập trung quyền quản lý vào các Ngân hàng được phép.

Thay đổi chế độ báo cáo định kỳ

Thông tư 20/2022/TT-NHNN thay đổi cơ chế báo cáo từ Ngân hàng được phép gửi đến Ngân hàng Nhà nước:

Điều này cho thấy sự tích hợp và thống nhất chế độ báo cáo theo hệ thống chung của NHNN, thay vì các mẫu báo cáo riêng biệt cho hoạt động mua/bán ngoại tệ tiền mặt.

Tóm tắt các điểm mới quan trọng nhất

Thông tư 20/2022/TT-NHNN đã tạo ra một khung pháp lý mới, linh hoạt và chi tiết hơn. Dưới đây là bảng tổng hợp những thay đổi lớn nhất mà cá nhân và tổ chức cần lưu ý:

Kết luận

Thông tư 20/2022/TT-NHNN thể hiện rõ xu hướng cải cách của Ngân hàng Nhà nước, hướng tới một môi trường quản lý ngoại hối linh hoạt, minh bạch và dựa trên nguyên tắc thị trường hơn, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch hợp pháp của người dân và tổ chức. Việc dỡ bỏ hạn mức cứng nhắc là bước tiến lớn, đặt niềm tin vào tính hợp pháp của các giao dịch có chứng từ.

Tuy nhiên, sự linh hoạt này đi kèm với yêu cầu cao hơn về tính hợp pháp và đầy đủ của chứng từ. Để đảm bảo giao dịch ngoại tệ ra nước ngoài của bạn được thực hiện nhanh chóng và suôn sẻ, hãy:

• Chuẩn bị đầy đủ và chính xác các giấy tờ chứng minh chi phí thực tế (ví dụ: hóa đơn, thông báo học phí, giấy tờ khám chữa bệnh, giấy tờ thừa kế).
• Tham khảo kỹ các định nghĩa mới về Thân nhân và Mục đích chuyển tiền để tránh sai sót.

Nếu bạn là tổ chức hoặc cá nhân có nhu cầu chuyển/mang ngoại tệ lớn hoặc cho các mục đích phức tạp, hãy liên hệ với các chuyên gia pháp lý hoặc ngân hàng được phép để được tư vấn chi tiết về các loại chứng từ cần thiết theo quy định mới.

Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network

• Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
• Mobile/Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
• Email: man@man.net.vn

Phụ trách sản xuất nội dung bởi: Ông Lê Hoàng Tuyên – Sáng lập viên (Founder) & CEO MAN – Master Accountant Network, Kiểm toán viên CPA Việt Nam với hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành Kế toán, Kiểm toán và Tư vấn Tài chính.