Chuyển giá là gì và những điều cần biết để tránh rủi ro thuế

Chuyển giá là một khái niệm quen thuộc trong kinh doanh quốc tế, nhưng cũng là một vấn đề nan giải đối với cơ quan thuế và doanh nghiệp. Bài viết này sẽ giải thích cho bạn chuyển giá là gì, các ví dụ thông dụng về chuyển giá, tác hại của việc chuyển giá đối với doanh nghiệp và quy trình lập báo cáo chuyển giá.

Chuyển giá là gì?

Chuyển giá là việc thiết lập giá giao dịch cho các hàng hóa, dịch vụ, tài sản hoặc khoản vay giữa các đơn vị thuộc cùng một tập đoàn kinh doanh. Mục đích của chuyển giá có thể là tối ưu hóa lợi nhuận, điều tiết dòng tiền, phân bổ chi phí hoặc tránh rủi ro. Các hình thức chuyển giá thường gặp là chuyển giá thông qua giá mua bán nội bộ, chuyển giá thông qua các khoản chi phí không chính thức và chuyển giá thông qua các khoản cho vay không lãi suất.

Các ví dụ thông dụng về chuyển giá

Chuyển giá thông qua giá mua bán nội bộ

Đây là hình thức chuyển giá phổ biến nhất, khi một công ty con bán hàng hóa hoặc dịch vụ cho công ty mẹ hoặc công ty anh em thuộc cùng tập đoàn với một mức giá cao hơn hoặc thấp hơn so với giá thị trường. Ví dụ, công ty A ở Việt Nam sản xuất linh kiện máy tính và bán cho công ty B ở Singapore thuộc cùng tập đoàn với mức giá 100 USD/chiếc, trong khi giá thị trường chỉ là 80 USD/chiếc. Như vậy, công ty A đã chuyển lợi nhuận từ Việt Nam sang Singapore, nơi có thuế suất thấp hơn.

Chuyển giá thông qua các khoản chi phí không chính thức

Đây là hình thức chuyển giá khi một công ty con trả cho công ty mẹ hoặc công ty anh em thuộc cùng tập đoàn các khoản chi phí không liên quan đến hoạt động kinh doanh, như chi phí quản lý, chi phí tư vấn, chi phí bản quyền. Ví dụ, công ty C ở Thái Lan sản xuất và bán xe máy và trả cho công ty D ở Nhật Bản thuộc cùng tập đoàn một khoản chi phí bản quyền 50 USD/chiếc xe, trong khi chi phí này không được công nhận là chi phí hợp lý theo quy định của cơ quan thuế Thái Lan. Như vậy, công ty C đã chuyển lợi nhuận từ Thái Lan sang Nhật Bản, nơi có thuế suất thấp hơn.

Chuyển giá thông qua các khoản cho vay không lãi suất

Đây là hình thức chuyển giá khi một công ty con vay tiền từ công ty mẹ hoặc công ty anh em thuộc cùng tập đoàn mà không phải trả lãi suất hoặc trả một mức lãi suất thấp hơn so với lãi suất thị trường. Ví dụ, công ty E ở Mỹ vay 10 triệu USD từ công ty F ở Hà Lan thuộc cùng tập đoàn với lãi suất 0%, trong khi lãi suất thị trường là 5%. Như vậy, công ty E đã tiết kiệm được chi phí lãi vay và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, trong khi công ty F đã chịu thiệt hại về lợi nhuận và thuế.

Tác hại của việc chuyển giá đối với doanh nghiệp

Bị phạt về thuế

Việc chuyển giá có thể bị coi là hành vi trốn thuế hoặc gian lận thuế nếu vi phạm các quy định của pháp luật về chuyển giá. Cơ quan thuế có thể yêu cầu doanh nghiệp cung cấp báo cáo chuyển giá, kiểm tra và điều chỉnh giá giao dịch nội bộ để tính toán lại thuế phải nộp. Ngoài ra, doanh nghiệp còn có thể bị xử phạt tiền hoặc tù tuỳ theo mức độ vi phạm.

Bị thanh tra thuế

Việc chuyển giá có thể làm tăng nguy cơ bị thanh tra thuế đối với doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có quy mô lớn, hoạt động quốc tế và có nhiều giao dịch nội bộ. Việc thanh tra thuế có thể gây ra nhiều phiền toái, chi phí và thời gian cho doanh nghiệp, cũng như ảnh hưởng đến uy tín và niềm tin của khách hàng, đối tác và nhà đầu tư.

Mất uy tín, làm giảm hiệu quả hoạt động kinh doanh

Việc chuyển giá có thể làm mất uy tín của doanh nghiệp trước dư luận, cơ quan chức năng và các bên liên quan. Điều này có thể gây ra những hậu quả tiêu cực như bị tẩy chay, bị kiện tụng, bị cắt đứt hợp đồng hoặc bị từ chối hợp tác. Hơn nữa, việc chuyển giá có thể làm giảm hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, khiến cho các đơn vị không còn khuyến khích cải tiến, tiết kiệm chi phí hoặc tăng doanh số.

Quy trình lập báo cáo chuyển giá

Bước 1: Xác định giá giao dịch độc lập

Doanh nghiệp cần xác định giá giao dịch độc lập, tức là giá giao dịch mà hai bên không liên quan nhau sẽ thỏa thuận khi giao dịch cùng loại hàng hóa, dịch vụ, tài sản hoặc khoản vay. Để xác định giá giao dịch độc lập, doanh nghiệp có thể sử dụng các phương pháp so sánh như phương pháp giá không điều chỉnh, phương pháp giá tái bán, phương pháp chi phí cộng thêm, phương pháp lợi nhuận chia theo tỷ lệ hoặc phương pháp lợi nhuận cộng thêm.

Bước 2: So sánh và giải trình với cơ quan thuế

Doanh nghiệp cần so sánh giá giao dịch nội bộ với giá giao dịch độc lập và giải trình cho sự khác biệt nếu có. Doanh nghiệp cần cung cấp các bằng chứng và tài liệu hợp lý để chứng minh rằng giá giao dịch nội bộ tuân thủ nguyên tắc về công bằng thương mại, tức là không làm ảnh hưởng đến thuế thu nhập doanh nghiệp của các bên liên quan. Nếu không, doanh nghiệp có thể bị điều chỉnh thuế hoặc xử phạt.

Kết luận

Chuyển giá là một khái niệm quan trọng trong kinh doanh quốc tế, nhưng cũng là một vấn đề phức tạp và nhạy cảm đối với cơ quan thuế và doanh nghiệp. Việc chuyển giá có thể mang lại những lợi ích như tối ưu hóa lợi nhuận, điều tiết dòng tiền, phân bổ chi phí hoặc tránh rủi ro, nhưng cũng có thể gây ra những tác hại như bị phạt về thuế, bị thanh tra thuế, mất uy tín hoặc làm giảm hiệu quả hoạt động kinh doanh. Do đó, doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định của pháp luật về chuyển giá và lập báo cáo chuyển giá một cách chính xác và minh bạch hoặc tìm đến một dịch vụ uy tín như MAN – Master Accoutant Network để giúp bạn thực hiện việc đó.